سله شکنی زعفران، اقدامی مراقبتی برای افزایش بازدهی زعفران

سله شکنی یکی از مراحل حساس داشت زعفران است و در بین کشاورزان به کوبیدن، کولش یا رنده کردن شهرت دارد و باعث خرد و نرم شدن خاک سطح مزرعه می‌شود.

بعد از آبیاری اول، باید سله شکنی را در عمق کم انجام داد تا علاوه بر از بین بردن علف‌های هرز، گل‌های زعفران به راحتی از خاک بیرون آیند. سله شکنی باید هر ساله انجام شود. در ادامه با روش سله‌شکنی زعفران، مزایای سله شکنی و ابزار لازم برای این عملیات بیشتر آشنا می‌شویم.

سله شکنی زعفران چگونه انجام می‌شود؟

سله قشر نفوذناپذیری است که پس از آبیاری یا بارندگی‌های شدید روی خاک بویژه خاک‌های سنگین تشکیل می‌شود. از مهم‌ترین دلایل ایجاد سله می‌توان به درصد بالای رس در بافت خاک، آبیاری کرتی، کمبود مواد آلی در خاک و بارندگی شدید اشاره کرد.

عملیات سله شکنی یکی از مهم‌ترین فرآیندها پس از کاشت زعفران و در ابتدای رشد این گیاه است. بهترین زمان برای انجام سله شکنی زعفران بعد از اولین آبیاری پاییزه زعفران (از اواسط مهر تا دهه سوم آبان، بسته به وضعیت آب‌وهوایی منطقه) و بلافاصله بعد از گاورو شدن مزرعه است. گاورو شدن به زمانی گفته می‌شود که رطوبت خاک خصوصا در خاک‌های هوموس‌دار بین 15 تا 18 درصد است.

سله شکنی باید طوری انجام شود که هیچ گونه آسیبی به پیازهای زعفران وارد نشود. دقت داشته باشید که عمق سله شکنی از 5 تا 8 سانتی متر بیشتر نباشد؛ زیرا در غیر این صورت به ریشه گیاه آسیب می‌زند. اگر عمل سله شکنی زعفران با تاخیر انجام شود، جوانه گل‌های زعفران به سطح خاک رسیده و سله شکنی باعث قطع شدن آن‌ها و هدررفت تلاش کشاورز می‌شود.

عمق خاک‌ورزی برای انجام سله شکنی زعفران به فاصله جوانه‌های زعفران تا سطح خاک بستگی دارد و این فاصله نیز به نوبه خود به زمان آبیاری و شرایط اقلیمی بستگی دارد.

ابزار سله شکنی زعفران

سله تشکیل شده روی خاک را باید با استفاده از ابزارهای مختلفی مثل تیلر، کج بیل، گاو آهن ایرانی، شن کش، دندانه و کولتیواتور از بین برد و خاک روی بنه را نرم کرد. برای جلوگیری از آسیب دیدن جوانه‌های زعفران با تیغه‌های L شکل رتیواتور، کشاورزان این تیغه‌ها را با تیغه‌های عمودی سه شاخه‌ای جایگزین می‌کنند.

در برخی موارد به دلیل کمبود منابع آبی، آبیاری اولیه زعفران به تاخیر می‌افتد و استفاده از این ابزار باعث آسیب به جوانه‌های زعفران می‌شود. در این حالت جوانه‌های زعفران به سطح خاک آمده و باید برای جلوگیری از صدمه به آن‌ها از روش‌های سنتی برای سله شکنی زعفران استفاده کرد.

استفاده از چهارشاخ یکی از متداول‌ترین روش‌های سنتی سله شکنی زعفران است. چهار شاخ ابزاری مشابه بیل است و دارای 4 تا 9 دندانه میخی شکل در انتها است. می‌توان با فشار پا این وسیله را وارد خاک کرد و با نیروی دست، خاک را جا به جا و خورد و شکسته کرد. استفاده از چهار شاخ وقت گیر بوده و به نیروی انسانی زیادی نیاز دارد.

مزایای سله شکنی زعفران چیست؟

از مهم‌ترین مزایای سله شکنی زعفران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش نفوذپذیری آب
• جلوگیری از سفت شدن خاک
• حفظ رطوبت زمین و تهویه بهتر خاک
• بیرون آمدن آسان گل‌های زعفران از خاک
• اختلاط کودهای شیمیایی و حیوانی با سطح خاک
• از بین بردن علف‌های هرز و خار و خاشاک سطح زمین
• تسریع فرآیند گلدهی با در دسترس قرار گرفتن مواد مغذی

مضرات انجام ندادن سله شکنی

در صورت عدم سله شکنی، پیازهای زعفران به صورت ناهماهنگ از زمین خارج شده و فرآیند برداشت گل‌ها دشوار می‌شود. در برخی موارد نیز پیازها در زیر زمین مدفون شده و باعث عدم گلدهی و کاهش بازدهی مزرعه می‌شود. درواقع انجام ندادن سله شکنی تنها یکی از دلایل گل ندادن زعفران است که ما در مقاله «علت کم گل دادن زعفران» به بررسی سایر عوامل تاثیرگذار پرداخته‌ایم.

اگر سله شکنی انجام نشود در سطح مزرعه شکاف ایجاد شده و رطوبت خاک از این شکاف‌ها تبخیر می‌شود. همچنین به دلیل ایجاد قشر نفوذناپذیر در سطح خاک، از نفوذ آب به داخل خاک و تهویه خاک جلوگیری می‌شود. برای جلوگیری از ایجاد سله در مزرعه زعفران باید دور آبیاری را کوتاه کرد و به خاک مواد آلی مانند اسید هیومیک اضافه کرد. کود هیومیک اسید برای زعفران یک کود طبیعی است که به پوک شدن و نرم شدن خاک کمک می‌کند.

سخن پایانی

در این نوشته از آشا اگری بیان کردیم که با استفاده از ابزارهای مختلفی از جمله تیلر، کج بیل، چهار شاخ و کولتیواتور می‌توان عملیات سله شکنی زعفران را بعد از آبیاری اول و هنگام گاورو شدن زمین انجام داد. همچنین مزایای سله شکنی از جمله تسریع در فرآیند گلدهی و از بین بردن علف‌های هرز را بررسی کردیم.

مطالب مرتبط

سؤال متداول