کود آهن چیست و چرا گیاهان بدون آن زرد می‌شوند؟

اگر برگ‌های زرد و کم‌رنگ درختان و محصولات زراعی‌تان را دیده‌اید، احتمالاً گیاهان شما دچار کمبود آهن شده‌اند. آهن یکی از عناصر کلیدی برای رشد و فتوسنتز گیاهان است که بدون آن، برگ‌ها کم‌رنگ، رشد گیاه کند و عملکرد محصول کاهش می‌یابد. اما راه‌حل چیست؟ کود آهن!

این کود یکی از مهم‌ترین مکمل‌های تغذیه‌ای برای گیاهان است که با تأمین آهن موردنیاز، باعث سبزینگی، افزایش رشد و بهبود کیفیت محصول می‌شود. در این مقاله از آشا اگری، بررسی می‌کنیم که کود آهن چیست، چه خواصی دارد و چگونه می‌تواند به افزایش سلامت و بهره‌وری گیاهان کمک کند. با ما همراه باشید.

کود آهن به چه کودی گفته می‌شود؟

بعد از اکسیژن، سیلیسیوم و آلومینیوم، آهن چهارمین عنصر فراوانی است که در پوسته زمین وجود دارد و تقریباً در تمام خاک‌ها یافت می‌شود، اما دسترسی گیاهان به آن وابسته به pH خاک است. در pH بالاتر از ۶.۵، حلالیت آهن کاهش یافته و جذب آن توسط گیاهان به حداقل می‌رسد.

متاسفانه بیشتر خاک‌های کشاورزی و باغداری در ایران دارای pH قلیایی هستند که این موضوع باعث کمبود آهن در گیاهان می‌شود؛ در نتیجه، نیترات در بافت گیاهی تجمع می‌یابد و رشد کلروپلاست‌ها متوقف می‌شود، که منجر به زردی برگ‌ها و کاهش رشد گیاه می‌شود.

خاصیت کود آهن این است که آهن مورد نیاز گیاهان را به فرمی قابل جذب در اختیار گیاهان قرار می‌دهد و برای انواع مختلف گیاهان زراعی از جمله گندم، باغی مثل گردو و گلخانه‌ای چون گوجه فرنگی کاربرد دارد.

انواع مختلفی از کود آهن در ماهیت‌های مختلف از جمله محلول در آب و جامد در بازار موجود است که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه با فواید کود آهن و انواع آن بیشتر آشنا می‌شویم.

معرفی انواع کود آهن

با شناخت انواع کود آهن و مشخصات هر یک می‌توان درصدد رفع کمبود آهن برآمد و از بروز مشکلاتی چون کلروز در مزرعه یا باغ خود جلوگیری کرد. اگر می‌خواهید بدانید از بین انواع کود آهن از جمله کودهای کلاته یا کود سولفات آهن کدام یک مناسب محصول شما است ادامه مطلب را بخوانید:

کود کلات آهن

کود کلات آهن اغلب شامل کلات‌های EDDHA، DTPA و EDTA می‌شوند. کلات‌های آهن با بنیان Fe-EDTA حاوی 6 درصد آهن بوده، در خاک‌های اسیدی کاربرد داشته و نحوه مصرف آن به صورت محلول پاشی است.

جذب و استفاده از آهن موجود در این کود برای گیاهان بسیار سریع‌ و راحت‌ است. اما زمانی که pH خاک بالاتر از 6 باشد، مقدار کمی از آهن کلات برای گیاهان قابل جذب است. همچنین، این کود آهن عمر کوتاهی دارد و تنها یک فصل زراعی کاربرد دارد.

کود سولفات آهن

کود سولفات آهن (FeSO₄) حاوی ۲۰ تا ۲۴ درصد آهن بوده و یکی از منابع مقرون‌به‌صرفه برای تأمین آهن موردنیاز گیاهان و درمان کمبود آهن (کلروز) است. علاوه بر این، این کود حاوی ترکیبات گوگرد است که از عناصر ضروری برای رشد گیاه محسوب می‌شود و می‌تواند به بهبود جذب سایر عناصر کمک کند.

اگرچه سولفات آهن در خاک‌های اسیدی عملکرد خوبی دارد، اما در خاک‌های آهکی و با pH بالا، به‌سرعت اکسید شده و به فرم نامحلول Fe³⁺ تبدیل می‌شود که برای گیاهان قابل جذب نیست.

به همین دلیل، مصرف خاکی این کود در چنین شرایطی توصیه نمی‌شود، مگر اینکه به‌صورت موضعی همراه با مواد اسیدی (مانند گوگرد، اسیدهای آلی یا اسید سولفوریک) استفاده شود تا از تثبیت سریع آن جلوگیری شود.

کود نیترات آهن

کود نیترات آهن حاوی دو عنصر مهم، نیتروژن و آهن است که به‌صورت محلول در آب بوده و جذب بالایی برای گیاهان دارد. این کود بیشتر در کشت‌های هیدروپونیک و گلخانه‌ای استفاده می‌شود، زیرا در این سیستم‌ها کنترل pH و محلول غذایی امکان‌پذیر است.

با این‌ حال، در کشت‌های سنتی (خاکی)، به دلیل رسوب سریع آهن در خاک‌های آهکی و قلیایی، تأثیرگذاری آن کمتر از کودهای کلاته آهن است. اگر به کشت گلخانه‌ای گوجه فرنگی مشغول هستید، برای آگاهی از خواص کود آهن و علائم کمبود آن در گوجه فرنگی می‌توانید مقاله «کود آهن برای گوجه فرنگی» را مطالعه نمایید.

کود آهن آلی

کود آهن آلی از منابع کاملاً ارگانیک تهیه شده و برای کشاورزی ارگانیک و پایدار کاربرد دارد. این کود غیرکلاته و ارزان است و به‌صورت چال کود یا محلول پاشی قابل مصرف است.

از مزایای این کود می‌توان به بهبود ساختار خاک و افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک اشاره کرد. در صورت نیاز به تأمین فوری آهن برای گیاهان از این کود استفاده نکنید؛ زیرا تأثیرگذاری و جذب آن در طولانی مدت است.

خواص کود آهن برای گیاهان چیست؟

برای بسیاری از کشاورزان و باغداران این سؤال مطرح است که آیا مصرف کود آهن برای گیاهان ضروری است؟ فواید کود آهن چیست؟

در جواب باید گفت آهن در فرایندهای سوخت و ساز نظیر فتوسنتز، تنفس و تثبیت نیتروژن در گیاه دخالت داشته، تعدادی از آنزیم‌های مهم گیاهی را فعال می‌سازد.

در اثر کمبود آهن، غلطت کلروفیل و رنگ‌دانه‌های گیاهی کاهش می‌یابد که در نهایت فتوسنتز کم شده و صورت کلروز و زردی برگ‌ها خود را نشان می‌دهد.

آهن همچنین در فعالیت‌های انتقال انرژی در گیاه نقش دارد و از عناصر ضروری برای رشد نهایی درختان میوه است. دیگر فواید کود آهن برای گیاهان عبارت‌اند از:

• مشارکت در سنتز پروتئین‌های گیاهی
• کمک به حرکت اکسیژن در گیاه
• افزایش مقاومت گیاه در برابر استرس‌های محیطی
• بهبود رشد و جوانه‌زنی
• افزایش فتوسنتز و سبزینگی گیاه

با توجه به این فواید، استفاده صحیح و به‌موقع از کود آهن می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود سلامت و عملکرد انواع گیاهان داشته باشد.

سخن پایانی

 در این مقاله به این بحث پرداختیم که کود آهن چیست و چه فواید و انواعی دارد؟ این کود در انواع مختلف کلاته، سولفات و نیترات آهن موجود است و با تأمین آهن لازم، به بهبود فرایند فتوسنتز و تنفس گیاه، جلوگیری از کلروز و افزایش کیفیت و کمیت محصولات کمک می‌کند. همچنین، با استفاده از انواع مختلف کود آهن، می‌توان به کاهش pH خاک و بهبود شرایط رشد گیاه کمک کرد.

مطالب مرتبط

سوالات متداول