معرفی انواع شته گندم و روش‌های کنترل و مقابله با آن‌ها

معرفی انواع شته گندم و روش‌های کنترل و مقابله با آن‌ها

تاریخ انتشار:

16 بهمن 1403

تاریخ بروزرسانی:

16 بهمن 1403

دسته بندی :

زراعی

نویسنده:

هانیه خانی

نظرات:

(0)

سر فصل های این مقاله

شته‌ها یکی از مهم‌ترین آفات مزارع گندم هستند و تهدیدی جدی برای کاهش کیفیت و کمیت این محصول زراعی محسوب می‌شوند. این آفات به طور مستقیم از شیره گیاهی تغذیه کرده و می‌توانند خسارت‌های قابل‌توجهی به گیاه و در نتیجه به تولید نهایی آن وارد کنند.

در بین انواع مختلف شته گندم، شته معمولی و شته روسی گندم از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین گونه‌ها هستند که در اغلب مناطق زراعی دیده می‌شوند. این شته‌ها می‌توانند ناقل ویروس‌های گیاهی نیز باشند و باعث بروز بیماری‌های گیاهی و کاهش محصول شوند؛ بنابراین، شناخت دقیق انواع شته‌ گندم و آگاهی از روش‌های کنترل و مقابله با آن‌ها برای گندم‌کاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

خلاصه مقاله
شته‌ گندم، از جمله شته معمولی و شته روسی، به‌عنوان آفات مهم مزارع گندم شناخته می‌شوند که می‌توانند خسارات عمده‌ای به کیفیت و کمیت گندم وارد کنند. این آفات با تغذیه از شیره گیاهی، علاوه بر کاهش رشد و زردی گیاه، ناقل بیماری‌های ویروسی نیز هستند.
آگاهی از روش‌های کنترل شته گندم شامل نظارت منظم، سم‌پاشی در زمان‌های مناسب و انتخاب ارقام مقاوم می‌تواند به کشاورزان در مدیریت مؤثر این آفات کمک کند و تولید محصولات سالم و باکیفیت را تضمین نماید.

شته گندم چیست و چه انواعی دارد؟

شته‌ها حشراتی مکنده با بدنی نرم و تقریباً شفاف هستند که می‌توانند باعث زردی و مرگ زودرس گندم شوند. شته‌ها بزاق شیرینی را تراوش می‌کنند که ممکن است باعث بروز جوش‌های بسیار کوچکی روی برگ شده به توسعه و گسترش کپک‌های سیاه کمک نماید.

شته گندم چیست

شته‌ گندم خصوصاً باعث بروز خسارت و ظهور بخش‌های رنگی می‌شوند که گاهی اوقات با پیچ‌خوردگی و ارغوانی شدن برگ‌ها همراه است. از سوی دیگر شته‌ها می‌توانند ناقل ویروس کوتولگی زرد غلات نیز باشند. در ادامه به معرفی دو مورد از رایج‌ترین شته‌های گندم و روش‌های مقابله با آن‌ها خواهیم پرداخت:

شته معمولی گندم، آفتی که مزرعه شما را تهدید می‌کند

شته معمولی گندم، با نام علمی Schizaphis graminum یکی از آفات مکنده شایع در کشور ما ایران است که در اکثر استان‌های ایران وجود دارد و می‌تواند خسارت زیادی را به محصولات گندم وارد کند و گندم‌کاران را متحمل ضرر کند. در این مطلب به بررسی ویژگی‌ها و روش‌های کنترل این شته گندم خواهیم پرداخت.

ویژگی‌های ظاهری شته معمولی گندم

شته‌های معمولی گندم در دو نوع بی‌بال و بال‌دار وجود دارند که هر دو نوع ممکن است در یک نسل در مزارع گندم دیده شوند. هر دو نوع شته گندم به رنگ سبز متمایل به زرد هستند، اما شته بی‌بال معمولاً از نوع بال‌دار بزرگ‌تر است.

شته معمولی گندم

چرخه زندگی و خسارت‌های ناشی از شته معمولی گندم

شته معمولی گندم، زمستان را به صورت تخم روی علف‌های‌هرز گندمیان یا گندم پاییزه می‌گذراند و می‌تواند تا 20 نسل در سال تولید کند. دمای 24 درجه برای رشد پوره‌ها ایده‌آل است و در دماهای کمتر فعالیت آن کاهش می‌یابد.

هر شته ماده قادر به تولید 60 پوره است و بیشترین فعالیت آن در اواخر زمستان و اوایل بهار (پنجه‌زنی) است. تغذیه پوره‌ها و شته‌های کامل از شیره گیاه باعث پیچ‌خوردگی، پوکی، رنگ‌پریدگی و ضعف بوته‌های گندم می‌شود. همچنین این آفت ناقل ویروس‌هایی مانند ویروس زردی و موزائیک کوتولگی است.

نحوه شناسایی و مدیریت شته معمولی گندم

بهترین روش برای شناسایی و مدیریت این آفت، بازدیدهای منظم و دوره‌ای از مزارع گندم و پیگیری وضعیت آفات با آغاز فصل پاییز است. همچنین، توجه به توصیه‌های کارشناسان و انتخاب زمان مناسب برای مبارزه با آفت‌های گندم نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کنترل زراعی

رعایت زمان مناسب کشت، آبیاری اصولی و تغذیه متعادل گندم‌ها از جمله راهکارهای مؤثر به‌منظور مقابله با این شته گندم است. برای مثال استفاده بیش از حد از کودهای نیتروژنی، مانند اوره، می‌تواند باعث افزایش حساسیت گندم‌ها در برابر شته‌ها شود.

اما مصرف کودهایی چون سیلیکات پتاسیم موجب افزایش مقاومت گیاهان در برابر خسارت‌های ناشی از شته‌ها می‌شود. برای آشنایی با کود سیلیکات پتاسیم، ترکیبات آن و نکات مصرف آن در مزرعه گندم می‌توانید مقاله «کود سیلیکات پتاسیم برای گندم» را مطالعه نمایید.

مبارزه با شته گندم

کود سیلیکات پتاسیم کرافت، با دارا بودن 16 درصد سیلیسیوم و 35 درصد پتاسیم، می‌تواند به افزایش ضخامت برگ‌ها و سایر اجزای گیاه کمک کند در نتیجه از میزان آسیب شته‌ها کاسته می‌شود. همچنین، این کود باعث افزایش غلظت شیره گیاهی می‌شود و بدین ترتیب شیره گندم به حدی غلیظ می‌شود که شته‌ها نمی‌توانند به راحتی از آن تغذیه کنند.

کنترل شیمیایی شته معمولی گندم

بهترین زمان برای کنترل شیمیایی شته معمولی گندم از طریق سم‌پاشی زمانی است که 10 درصد از بوته‌های مزرعه در مرحله ساقه رفتن تا خوشه‌دهی تحت تأثیر شته‌ها قرار گرفته باشند. می‌توانید برای مقابله با آفت شته گندم از سموم زیر استفاده کنید:

نام سممقدار مصرف در هکتارنکات مهم
دیمتوآت1.5 لیتر 
اکسی دیمتون متیل  
پریمیکارب1.5 لیتراگر تراکم شته‌ها بیش از پنج عدد در هر بوته بود اقدام به سم‌پاشی کنید.
مالاتیون0.5 تا 1 کیلوگرم 
اس فن والریت0.5 لیتر 

سموم مختلفی برای کنترل شته معمولی گندم وجود دارد؛ اما باید تنها از سموم معرفی شده توسط سازمان حفظ نباتات جهاد کشاورزی استفاده کنید. در سال‌های اخیر کشاورزان از سم کنفیدور برای شته گندم استفاده می‌کنند که اثربخشی آن در مورد این آفت کافی نمی‌باشد و نتیجه نهایی استفاده از آن بر عهده کشاورزان خواهد بود.

شته روسی گندم

شته روسی گندم که با نام علمی Diuraphis noxia شناخته می‌شود از آفات مهم در مزارع گندم، جو، چاودار، سورگوم و تریتیکاله در اکثر استان‌های ایران است. این آفت می‌تواند خسارات عمده‌ای به محصولات کشاورزی وارد کند.

ویژگی‌های ظاهری شته روسی گندم

شته روسی گندم ظاهری مشابه با شته معمولی گندم دارد، اما تفاوت‌هایی نیز در بین آنها وجود دارد. این آفت بیشتر به رنگ خاکستری است و سطح بدن آن از نوعی ماده آردآلود و مومی تشکیل شده است. همچنین، شته روسی به دو فرم بی‌بال و بال‌دار دیده می‌شود و دارای دو دم کوچک در انتهای شکم است، درحالی‌که شته معمولی تنها یک دم دارد.

چرخه زندگی و خسارات ناشی از شته روسی گندم

شته روسی گندم زمستان را به شکل پوره و حشرات بالغ سپری کرده و در دماهای 18 تا 21 درجه فعال می‌شود. بیشترین تولیدمثل آن از طویل شدن ساقه‌ها تا ظهور سنبله‌هاست. این آفت دارای دو فرم زندگی است: هالوسیکیلیک (تولیدمثل جنسی با تخم‌گذاری) و آنهالوسیکیلیک (تولید غیرجنسی).

تغذیه شته روسی از شیره گیاهی باعث کاهش وزن و کیفیت دانه‌ها، کاهش درصد پروتئین و افت کیفیت نانوایی می‌شود. همچنین برگ‌ها پیچیده، سنبله‌ها خمیده و نوارهای سفید یا بنفش روی برگ‌ها ظاهر می‌شوند. این آفت می‌تواند ناقل ویروس‌های گیاهی باشد.

شته روسی گندم

روش‌های شناسایی و مدیریت شته روسی گندم

برای کنترل این آفت توصیه می‌شود به نکات کارشناسان منطقه‌ای توجه ویژه‌ای داشته باشید و مزارع را به طور مرتب بررسی کنید. شته روسی معمولاً از حاشیه‌های مزارع شروع به حمله می‌کند، بنابراین نظارت بر این نواحی بسیار حائز اهمیت است.

کنترل زراعی

حذف علف‌های هرز و غلات خود رو در اطراف مزارع، مانند جوهای خود رو، می‌تواند به کاهش میزبان‌های ثانویه کمک کند.

رعایت زمان و تراکم کشت، تأمین تغذیه متعادل، تناوب کشت مناسب با گیاهان غیر میزبان، انتخاب ارقام مقاوم به آفت می‌تواند از عوامل مؤثر در مدیریت زراعی این شته گندم باشد. به‌علاوه، طبق مطالعات انجام شده، ارقام الوند و زرین نسبت به شته روسی مقاوم‌تر هستند و پیشنهاد می‌شود که این ارقام در مزارع کشت شوند.

کنترل شته گندم

برای تنظیم برنامه‌ای کودی جامع و کامل متناسب با نیاز تغذیه‌ای گندم می‌توانید از اطلاعات مقاله «برنامه کودی گندم» استفاده کنید. همانطور که گفتیم تغذیه اصولی گندم نقش بسیار مهمی در پیشگیری از آفات از جمله شته گندم دارد.

کنترل شیمیایی شته روسی گندم

درصورتی‌که آلودگی در حاشیه‌های مزارع به‌شدت مشاهده شود، توصیه می‌شود که اقدام به سم‌پاشی لکه‌ای یا نواری کنید. با مشاهده 20 درصد آلودگی بوته ها تا پایان مرحله پنجه زنی و 10 درصد آلودگی بعد از مرحله پنجه زنی، باید اقدام به سمپاشی کنید. همچنین با مشاهده پنج شته بر روی هر بوته، بهتر است که سم‌پاشی طبق جدول زیر در کل مزرعه انجام شود.

نام سممقدار مصرف در هکتارنکات مهم
دیمتوآت1.5 لیتر 
اکسی دیمتون متیل1.5 لیتراگر تراکم شته‌ها بیش از پنج عدد در هر بوته بود اقدام به سم‌پاشی کنید.
پریمیکارب0.5 تا 1 کیلوگرم 

سخن پایانی

در این مقاله از آشا اگری، به بررسی انواع شته‌ گندم و تأثیرات آن‌ بر روی مزارع گندم پرداختیم. شته معمولی و شته روسی گندم به‌عنوان دو گونه کلیدی، رفتارها و ویژگی‌های خاص خود را دارند که می‌تواند منجر به خسارات جدی به گیاهان شود. باتوجه‌به روش‌های مختلف کنترل از جمله روش‌های زراعی و شیمیایی، کشاورزان می‌توانند با تدابیر مناسب، خسارات ناشی از این آفات را به حداقل برسانند.

مطالب مرتبط

اگر دغدغه افزایش تناژ و بیشتر شدن محصول خود را دارید، توصیه می‌کنیم از مطالب مقاله «چگونه گندم بیشتری برداشت کنیم» استفاده کنید. در این مقاله در خصوص نکاتی چون انتخاب رقم مناسب، کودهای مناسب و آبیاری اصولی برای افزایش برداشت گندم بیشتر توضیح داده‌ایم.
مرحله خوشه‌دهی اهمیت بسیاری در چرخه رشدی گندم داشته و باید از کودهای تقویتی در این مرحله استفاده کنید. به همین منظور ما مقاله «کود تقویتی خوشه گندم» را برای شما گردآوری کرده‌ایم.

سوال متداول

رایج‌ترین شته گندم کدام است؟

شته معمولی و شته روسی بیشتر از سایر انواع شته‌ها در مزارع گندم رواج دارند.

خسارات رایج شته‌ گندم چیست؟

شته‌های گندم با تغذیه از شیره گیاهی موجب کاهش وزن و کیفیت دانه‌ها می‌شوند. همچنین بزاق این آفات حاوی ترکیبات سمی است که می‌تواند باعث زردی و توقف رشد گیاهان شود. علاوه بر این، شته‌ها ناقل ویروس‌های گیاهی مانند ویروس کوتولگی زرد جو و موزائیک نواری جو هستند.

بهترین زمان برای سم‌پاشی علیه شته‌های گندم چه زمانی است؟

بهترین زمان برای سم‌پاشی صبح زود یا عصر است، زیرا در این زمان دما و نور خورشید کمتر است و به‌این‌ترتیب، تأثیرپذیری سموم افزایش می‌یابد. همچنین، باید از سم‌پاشی در هنگام بارش باران یا آفتاب شدید خودداری کرد.

شاید دوست داشته باشید

نویسنده: هانیه خانی

من یک نویسنده هستم که با اشتیاق به کشاورزی مینویسم، دنیای سبز باغبانی را به تصویر میکشم تا به مخاطبانم کمک کنم با این حرفه بیشتر آشنا شوند و با مطالعه مقالات من محصولات بهتری پرورش دهند.

باتشکر از همراهی و نظردهی شما

بستن

این پست چقدر مفید بود؟ (امتیاز 0 از 0 رای)

مارا به همکاران و دوستان خود معرفی کنید.

هیچ نظری هنوز ارسال نشده است.

با افزودن دیدگاه خود ما را همراهی کرده و نظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *