هرس کردن درخت انگور تاثیر بسیار زیادی در بهبود رشد و باردهی درخت دارد. هرس درخت انگور برای اهداف مختلفی انجام میشود که از جمله آنها می‌توان به ایجاد تعادل میان توان درخت و جوانه‌ها، تعادل میان اندام‌های زایشی و رویشی، ایجاد تعادل بین اندام‌ها و ریشه اشاره کنیم؛ اما در نهایت تمام این اهداف یک مقصود کلی را دنبال می‌کنند: افزایش میزان و کیفیت محصولات درخت انگور.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی نحوه آموزش هرس درخت انگور بپردازیم. آموزشهای این مقاله می‌تواند به شما در هرس انواع درخت انگور کمک کند. بنابراین اگر شما هم به فکر بهبود وضعیت باغ انگور خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
| خلاصه مقاله بهترین زمان برای هرس درخت انگور در زمستان است، هنگامی که درخت در دوره خواب زمستانی خود قرار دارد. به طور معمول، این زمان از اواخر پاییز تا اواخر زمستان (دی و بهمن) مناسب است، چرا که درخت انرژی کمتری مصرف می‌کند و هرس باعث تحریک رشد جدید نمی‌شود. هرس بهاری و تابستانی هم معمولاً انجام میشود، اما به صورت محدودتر، و هدف آن کنترل شاخ‌وبرگ و نوررسانی بهتر به خوشه‌های انگور است. فرم‌های مختلف هرس انگور شامل هرس پاچراغی، خوابیده و داربستی است. |
چه زمانی درخت انگور را هرس کنیم؟
بهترین زمان هرس انگور در اواخر پاییز تا اواخر زمستان است زیرا در این مدت درخت در خواب زمستانه به سر می‌برد و عملا فعالیت رویشی خاصی ندارد که هرس به آن آسیب بزند. با این وجود، مراحل مختلف هرس درخت انگور در فصول بهار و تابستان نیز به صورت محدود انجام می‌پذیرند.
یک نکته مهم که در همان ابتدا باید بدانید این است که برای جلوگیری از وارد شدن شوک به درختان مخصوصا با انجام هرس در فصل بهار و تابستان، استفاده از کودهای ضد تنش مانند آمینو اسید الزامی است. در همین رابطه مطالعه مطلب «اسید آمینه برای انگور» را توصیه می‌کنیم. در ادامه، مراحل مختلف هرس درخت انگور در هر یک از فصل‌های سال را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
هرس انگور در زمستان
هرس انگور در زمستان در دو مرحله انجام میشود. مرحله اول آن در پاییز انجام میشود. مرحله دوم که مرحله اصلی است، در زمستان انجام می‌گردد که جوانه‌ها برجسته شده باشند. در این مرحله و در هنگام بریدن شاخه‌ها به هیچ وجه نباید از آنها آب یا اشک مو جاری شود. هرس انگور در زمستان به سه صورت انجام میشود:
هرس کوتاه (Spur Pruning)
هرس کوتاه برای درختانی است که باردهی آنها در شاخه‌های پایین‌تر است. به این هرس، هرس شدید نیز گفته میشود که به صورت دو یا سه چشمی انجام می‌پذیرد.
یعنی بین دو تا سه جوانه بر روی شاخه نگه می‌داریم و شاخه را از بالای جوانه سوم می‌بریم. این هرس برای درختان ضعیف یا خاک‌های فقیر مناسب است و میزان محصولات را چند درصد کاهش می‌دهد. برای هرس انگور عسگری بهتر است از این روش استفاده شود.
هرس بلند (Cane Pruning)
برای درختانی که باردهی آنها در جوانه‌ها و شاخه‌های بالاتر انجام میشود، هرس بلند یا خفیف توصیه میشود؛ به این صورت که بین 4 تا 12 جوانه بر روی شاخه نگه می‌داریم و شاخه را از بالای جوانه دوازدهم می‌بریم. این هرس تنه و بازوهای درخت را قوی خواهد کرد. برای درختان قوی‌تر یا خاک‌های غنی‌تر، هرس خفیف توصیه میشود.
هرس مختلط
سومین روش هرس انگور در بهار و زمستان، هرس مختلط نام دارد. هرس مختلط ترکیبی از هرس شدید و خفیف درخت انگور است. در این روش یک شاخه را از بالای جوانه هشتم می‌بریم. این شاخه مسئول تولید محصول است اما شاخه بعدی را از بالای جوانه دوم می‌بریم.
این شاخه مسئول تولید شاخه و جوانه و میوه سال آینده است. متخصصین معتقدند این روش بهترین روش هرس درخت انگور است که توان آن را تا حداکثر میزان حفظ می‌کند و موجب افزایش محصول‌دهی و قدرت درخت میشود؛ البته بسته به شرایط اقلیمی و نوع انگور، ممکن است مقدار جوانه‌ها و روش هرس کمی متفاوت باشد.
به هرس انگور در زمستان هرس خشک نیز گفته میشود. برای مثال برای هرس انگور سیاه سردشت یا هرس انگور یاقوتی، بهتر است از این روش استفاده نمایید.
هرس انگور در فصل بهار (هرس سبز انگور)
هرس سبز انگور یا هرس انگور در فصل بهار نیز در سه مرحله انجام میشود. اولین مرحله در هنگام نمایان شدن خوشه‌هاست. دومین مرحله در هنگام رشد متوسط خوشه‌ها و سومین مرحله در هنگامی است که شاخه‌ها رشد مطلوب را پیدا کرده باشند. در تمامی این مراحل روش کار به این صورت است که آن دسته از شاخک‌هایی که در جای نامناسب رشد کرده‌اند یا خوشه‌هایی که بر روی شاخه‌های نگهداری شده برای سال بعد درآمده است را حذف کنیم.
هرس انگور در تابستان
هرس درخت انگور در تابستان، زمانی انجام میشود که جوانه‌ها شروع به رشد می‌کنند. این هرس موجب توزیع بهتر مواد غذایی از ریشه به اندام‌ها می‌گردد. هرس تابستانه نیز در سه مرحله انجام میشود. ابتدا سربرداری یا سرزنی شاخه‌های سبز که باید بین 30 تا 60 سانتی‌متر و 1 تا 3 بار به میزان رشد شاخه در سال اول هرس شوند.
سپس پاجوش‌ها و جوانه‌های انتهایی تنه را که نرک نیز نامیده میشود هرس می‌کنیم. (به محض مشاهده نرک باید آن را حذف کنید). بعد از آن جوانه‌های متورم پایین تنه که نرک را به وجود می‌آورد حذف می‌کنیم.
حالا جوانه‌های انتهایی شاخه را حذف نمایید تا شاخه سبز رشد نکند و در آخر برگ‌هایی که به علت پیری یا فرسودگی قادر به فتوسنتز نیستند باید حذف شوند. هرس تابستانه را می‌توانید در تمام فصل رشد انجام بدهید و خوشه کوچک یا شاخه‌های بلااستفاده را حذف نمایید.
هرس درخت انگور در پاییز
هرس درخت انگور در پاییز همانطور که گفته شد آغازی بود برای هرس اصلی در فصل زمستان. به منظور هرس انگور در پاییز باید شاخه های بیمار، پیر و فرسوده را ببرید. اگر در مناطق سردسیر هستید نباید در این فصل هرس شدیدی انجام دهید.
هرس انگور یکساله
در زمان کاشت، درختان انگور را به یک ساقه با دو جوانه هرس کنید. توجه کنید که شاخه‌ها باید از هر جوانه رشد کنند و اگر هنوز تکیه‌گاه شکل نگرفته، 2 تا 4 شاخه قوی را به یک چوب 1 تا 1.5 متری ببندید. در پایان تابستان اول حتما باید شاخه‌ها تا یک متر رشد کرده باشند یا حتی به میله‌های بالایی تکیه‌گاه رسیده باشند.
هرس انگور دو ساله
در اوایل بهار که هنوز درخت انگور در خواب است، تمام شاخه‌ها به جز یک شاخه را که قرار است تنه دائمی درخت باشد هرس کنید. در طول سال دوم این شاخه را به تکیه‌گاه متصل و دو شاخه دائمی برای تشکیل یک درخت به شکل T تنظیم کنید.
تمام شاخه‌هایی که در زیر سیم متصل کننده تنه به تکیه‌گاه رشد کرده است را حذف کنید. اجازه دهید تنه اصلی به سیم بالای تکیه‌گاه برسد و شاخه‌های جانبی در هر دو طرف رشد کنند. یک شاخه را در هر جهت روی سیم‌های تکیه‌گاه محکم کنید و آنها را دو یا سه بار بر روی سیم‌های پشتیبان به صورت حلقه‌ای یا مارپیچ بپیچید و با نخ یا مواد مقاوم دیگر آن را در جای خود ببندید.
بررسی انواع فرم‌های هرس درخت انگور
اگر برای شما این سوال ایجاد شده که چگونه درخت انگور را هرس کنیم؟ باید بگوییم نحوه هرس درخت انگور، بسته به هدف شما از هرس و نوع درخت یا حتی سن و نژاد آن متفاوت است. روش هرس درخت انگور در حیاط یا هرس باغ انگور سنتی شاید از نظر حجم شاخه‌ها یا تخصصی‌تر بودن متفاوت باشد، اما یک سری دستورالعمل مشخص وجود دارد. نوع هرس بیش از آنکه تحت تاثیر محل کشت باشد، تحت تاثیر هدف شما خواهد بود.
هرس درخت انگور خوابیده
به این نوع، هرس درخت انگور خزنده نیز گفته میشود. اکثر نهال‌ها قدرت لازم را دارند و بعد از گذشت یک سال، به سیم قیم می‌رسند. با این وجود:
- اگر بعد از سال اول رشد، نهال شما به اولین سیم قیم یا ارتفاع 70 سانتی‌متری نرسیده، هرس سال قبل را بر روی آن اجرا کنید و آن را تا سه جوانه ببرید.
- اگر نهال شما فقط به سیم رسیده بود و ارتفاع لازم را به دست نیاورد، آن را تا یک جوانه ببرید و به سیم ببندید.
- اگر نهال شما به خوبی به بالای سیم رسیده، 3 تا 5 جوانه را ببرید و بقیه شاخه را به سیم قیم گره بزنید.
- اگر قبل از رشد طبیعی نهال این خمیدگی ایجاد شود، در فرم نهال تاثیر مثبتی ندارد. اگر نهال شما بسیار قوی باشد و شاخه‌های جانبی قوی ایجاد کرده باشد، باید آنها را به سیم قیم نزدیک کنید و 3 تا 5 جوانه اولیه را ببرید.
حالا تنه اصلی را به تکیه‌گاه و سیم گره بزنید و به طور دقیق بالای ضلع جانبی را هرس کنید. در طول تابستان، شاخه‌های جدید را تا سیم بعدی هدایت نمایید و شاخه‌های جدیدی را که از ناحیه ریشه یا پایین تنه جوانه زدند، ببرید.
آموزش هرس انگور پاچراغی
این روش را بهترین روش هرس مو انگور می‌گویند که با قیم و در مناطق خشک و کشت دیم انجام می‌گیرد. در سال اول و دوم، شاخه‌های ضعیف حذف و شاخه قوی حفظ میشود تا تنه اصلی قوی‌تری شکل بگیرد و از ارتفاع 50 تا 150 سانتی هرس و به قیم متصل میشود.
در سال سوم رشد، نهال دارای دو شاخه خواهد بود که هر دو را از بالای جوانه دوم قطع می‌کنیم و مابقی جوانه‌ها و پاجوش‌ها را نیز می‌بریم.
در سال چهارم، نهال حداقل چهار شاخه دارد. به جز سه شاخه نزدیک به تنه، بقیه را حذف کرده و در انتهای سال تمام شاخه‌ها را بعد از جوانه سوم هرس می‌کنیم.
هرس باردهی درخت انگور معمولا بعد از شروع فصل پاییز تا قبل از باز شدن جوانه های درخت انجام خواهد گرفت. در سال پنجم، درخت مو شما دارای سه یا چهار بازوی اصلی خواهد بود و هر بازوی اصلی به طول 15 تا 35سانتی متر خواهد رسید.
هر کدام از بازوها حداقل 6 شاخه بارده خواهند داشت و هرس باردهی آنها انجام میشود. در اواخر سال پنجم فرم پاچراغی نهال شما تکمیل شده و تنه اصلی نهال قوی و بدون نیاز به قیم، ثابت خواهد ماند.
هرس انگور داربستی
در روش داربستی درخت بین یک تا سه طبقه بالا خواهد آمد. البته این فرآیند با توجه به نوع درخت بین 2 تا 5 سال زمان می‌برد. برای اجرای کوردون یک طبقه، تنه اصلی درخت انگور شما باید 20 الی 150 سانتی متر از سطح زمین فاصله داشته باشد.
پایین‌تر از سطح داربست درخت، هرس را انجام می‌دهیم و دو شاخه از هر طرف نگه می‌داریم. در سه سال آینده باید تلاش کنید که این دو شاخه را تقویت نمایید تا حالت ضخیم و چوبی بگیرد. این شاخه‌ها بازوهای درخت شما هستند و نباید به مرز درخت دیگری وارد شود. بر هر بازو 20 سانتی‌متر برای خود درخت و 40 سانتی‌متر برای سایر درختان، یک جوانه در نظر بگیرید که در سالهای آینده باردهی را آغاز کند.
در این سیستم می‌توانید برای ایجاد طبقه دوم یا سوم نیز یک شاخه لیدر در نظر بگیرید و به همان ترتیب طبقه اول عمل کنید. هر طبقه بین 2 تا 3 سال زمان خواهد برد و بهتر است که بیش از دو طبقه برای درخت خود ایجاد نکنید.
مزایای هرس باغات انگور چیست؟
این کار به باغدار اجازه می‌دهد تا مدیریت بهتری روی گیاهان داشته باشد و در نتیجه محصولات باکیفیت‌تری برداشت کند. در ادامه به فواید کلیدی هرس اصولی در باغات انگور اشاره می‌کنیم:
- بهبود آبیاری
با هرس شاخه‌های اضافی و کاهش تراکم شاخ و برگ، آب به ریشه‌ها و قسمت‌های بارده بهتر می‌رسد و گیاه به طور یکنواخت‌تری آبیاری میشود. این کار به مصرف بهینه آب و افزایش کارایی آبیاری کمک می‌کند. توصیه می‌کنیم برای افزایش بازدهی، حتما مقاله «آبیاری درخت انگور» را مطالعه کنید. - کوددهی آسان‌تر
هرس منظم به باغدار اجازه می‌دهد که کوددهی را به طور دقیق‌تر و مؤثرتری انجام دهد. به عنوان مثال از برخی کودها مانند گوگرد و یا فروت ست بیشتر به روش محلول پاشی استفاده میشود و هرس منظم، فرایند محلول پاشی را راحت‌تر می‌کند. در این شرایط اگر باغدار طبق «جدول تغذیه انگور» پیش برود، می‌تواند کیفیت و میزان برداشت میوه را افزایش دهد. - کنترل آفات و بیماری‌ها
با کاهش تراکم شاخ و برگ و بهبود جریان هوا، محیط مناسبی برای رشد آفات و قارچ‌ها فراهم نمی‌شود. این کار خطر بروز بیماری‌ها را کاهش می‌دهد و نیاز به سمپاشی کمتر میشود. - آسان‌تر شدن برداشت محصول
هرس اصولی باعث میشود که شاخه‌ها و خوشه‌ها در دسترس‌تر و منظم‌تر باشند، که این امر برداشت محصول را برای باغدار سریع‌تر و راحت‌تر می‌کند. اگر شما از «بهترین روش برداشت انگور» نیز استفاده کنید، می‌توانید این کار را بدون دردسر و با کمترین آسیب به میوه انجام دهید.
درواقع هرس کردن یکی از راه‌های افزایش باردهی درختان انگور است، اگر قصد دارید با سایر راهکارهای چند برابر کردن باردهی درختان انگور آشنا شوید، توصیه ما به شما مطالعه مقاله «چگونه درخت انگور را پربار کنیم» است.
سخن آخر
هرس درخت انگور باید به شیوه‌ای دقیق و اصولی انجام شود. این شیوه با توجه هدف شما متفاوت است و اگر اصولی انجام نشود، موجب کاهش میزان محصولات شما و یا حتی در موارد شدیدتر، مرگ نهال خواهد شد. در این مقاله تلاش شد تا روش‌های مختلف هرس درختان انگور در زمان‌ها یا روش‌های مختلف مورد بررسی قرار بگیرد.
مطالب مرتبط
| مبارزه با بیماری‌های قارچی از عوامل تاثیر گذار بر سلامت درختان و افزایش کیفیت محصول است. در این راستا توصیه می‌کنیم مقاله «قارچ کش برای درخت انگور» را مطالعه کنید. استفاده از کودهای محرک رشد به ویژه در فصل بهار، می‌تواند در نهایت منجر به بهبود تولید محصول باکیفیت و بازار پسند شود و سود باغداران را افزایش دهد. برای آشنا شدن با انواع کودهای محرک رشد به صفحه «قیمت کود محرک رشد» مراجعه نمایید. |
سوالات متداول
بهترین شیوه هرس درخت انگور در زمستان کدام است؟
هرس مختلط بهترین شیوه هرس زمستانه انگور است که در آن توان حداکثری انگور حفظ خواهد شد.
هرس سبز به چه نوع هرسی گفته میشود؟
هرس سبز همان هرس بهاره است که در فصل باردهی و بیدار شدن انگور از خواب انجام می‌گیرد.
بهترین شیوه هرس درخت انگور کدام است؟
بهترین شیوه هرس درخت انگور، هرس پاچراغی است که در مناطق کم آب و با کمک قیم انجام میشود.
سلام عالی بود
سلام روز بخیر. سپاس از همراهیتون با اشا اگری.
سلام خیلی عالی و مفید بود سپاس از شما👏👏🌹🌹
سلام روز بخیر. خوشحالیم که مقاله براتون مفید بوده.
هرس بستگی به اب وهوادارد مناطق سرد بهار، و مناطق گرم پاییز ،هرس در زمستان باعث ریزش اب از درخت میشود،هرس سبز در تابستان قطع شاخ وبرگ های اضافی بعد از خوشه انگور وپاجوش ها،لطفا به صورت اپارات وفیلم توضیح دهید ،ممنون
سلام روز بخیر.
حتما در آینده فیلم هرس هم به مقاله اضافه میشه. سپاس از توجهتون.
با تشکر از مطالب ارزشمندتان
اگر مطالب همرا ه عکس باشند خیلی سطح تسلط باغداران در هرس را بالا می برد
سلام روز بخیر. سپاس از همراهیتون با آشا اگری.
حتما در آینده عکس های مرتبط بیشتری در مقاله قرار می دیم.
بسیار عالی بود
سلام جناب ملکی ممنونم از توجهتون.
بسیار عالی.خیلی وقت بود دنبال این مطلب بودم که بصورت جامع و کامل پیدا کردم.
سلام روز بخیر. خوشحالیم که مقاله براتون مفید بوده و استفاده کردید.
باسلام احترام. آموزشهای عالی
سلام روز بخیر. سپاس از همراهیتون با اشا اگری.