معرفی کامل انواع روش آبیاری درخت بادام

بادام گونه‌ای مقاوم در برابر خشکی است، بااین‌حال نیازهای آبی خاص خود را برای رشد و بهره‌وری کافی دارد. به‌منظور تأمین آب کافی برای ادامه زندگی درختان بادام، حفظ درخت در مقابل تنش‌های ناشی از کم‌آبی یا بی‌آبی و همچنین خنک‌کردن خاک و هوای اطراف درخت بادام باید از روش‌های آبیاری مناسب در باغ بادام استفاده کرد.

با اعمال آبیاری در زمان و مقدار مناسب شاهد افزایش کمی و کیفی محصول درخت بادام و سودآوری بیشتر خواهیم بود. به این منظور در ادامه این نوشته از آشا اگری به بررسی نحوه آبیاری درخت بادام و انواع آن می‌پردازیم.

عوامل مؤثر در آبیاری درخت بادام

از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر آبیاری درخت بادام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع خاک

نوع خاک و بافت آن تأثیر زیادی بر رشد درخت بادام و نیازهای آبی آن دارد. برای مثال خاکی که بافت سبکی دارد و حاوی مقدار زیادی از شن و ماسه باشد، باعث عبور سریع آب شده و در نتیجه آب به‌راحتی از دسترس ریشه خارج می‌شود.

با نفوذ آب به عمق خاک و خارج شدن آن از محدوده ریشه، دسترسی درخت به منابع آبی خصوصاً در فصل گرما محدود می‌شود و نیاز به آبیاری بیشتری است.

بهترین بافت خاک برای احداث باغ بادام، خاکی با بافت لومی است که علاوه بر نفوذپذیری و تخلخل مناسب، ظرفیت بالایی در نگهداری آب داشته و آب را از خود عبور نمی‌دهد. همچنین می‌توانید با استفاده از کودهایی همچون کود گوگرد برای درخت بادام میزان شوری خاک را کاهش دهید و آفات را از بین ببرید.

• شرایط آب‌وهوایی و فصلی

درخت بادام در مناطقی که از آب‌وهوای معتدل و کوهستانی برخورد دارند به دلیل وجود زمستان‌های پرباران و شرایط جوی مناسب محصول بیشتری می‌دهد.

• رقم بادام

بعضی از ارقام بادام مثل نهال بادام آذر خوشه‌ای در برابر شرایط کم‌آبی و خشکی از مقاومت بالایی برخوردارند به‌طوری‌که حتی می‌توان آنها را به‌صورت دیم کاشت. اما برخی دیگر از نهال‌های بادام خصوصاً ارقام غیرتجاری در برابر خشکی و کم‌آبی حساس بوده و در شرایط کم‌آبی دچار خشکی و کاهش محصول می‌شوند.

• نوع کشت با درخت بادام

 بسته به ویژگی‌های اقلیمی منطقه، درخت بادام به دو روش آبی و دیم کشت می‌شود. در روش کاشت دیم باتوجه‌به اینکه از آغاز کاشت نهال درخت بادام به شرایط کم‌آبی عادت کرده است، در مقایسه با روش کشت آبی، درختان نیاز به آبیاری کمتری دارند.

• سن درخت بادام

آبیاری نهال تازه کشت شده باید بلافاصله انجام شود تا خاک اطراف ریشه به نهال بچسبد و نهال جوان برای چند روز از آب کافی برخوردار باشد. اغلب توصیه می‌شود نهال تازه کشت شده را دو بار در هفته آبیاری کنید، اما اگر اقدام به کاشت نهال در ابتدای زمستان در مناطق پربارش کرده‌اید، نیاز آبیاری کمتر است.

توجه داشته باشید که اگر نهال را نزدیک به آغاز فصل رویش و در انتهای زمستان کاشته‌اید، نیاز آبی نهال بیشتر از هر زمان دیگری خواهد بود.

انواع روش‌های آبیاری و نحوه آبیاری درخت بادام

روش آبیاری مناسب برای باغ بادام از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا در غیر این صورت شاهد فرسایش خاک، شور و قلیایی‌شدن خاک، تخریب زمین‌ باغ، هدررفت آب و همچنین کاهش رشد و افت کیفیت محصول باغ بادام خواهید بود. با در نظر گرفتن این موارد، در ادامه به معرفی نحوه آبیاری بادام در روش‌های سنتی و مدرن می‌پردازیم.

آبیاری پله‌ای درخت بادام

اگر باغ بادام شما در دامنه کوه‌ها و تپه‌ها قرار داشته باشد، می‌توان از روش آبیاری پله‌ای استفاده کرد. برای آبیاری باغ‌های پله‌ای باید در وسط دو منطقه درختکاری، از بالا به سمت پایین یک نهر ایجاد کنید و در تقاطع دو نهر کوچک جانب، حوضچه‌هایی با دو یا سه دریچه ایجاد نمایید.

وقتی که آب در مسیر حرکت قرار می‌گیرد حوضچه‌ها پر شده و با باز کردن دریچه‌های جانبی وارد نهرهای کوچک شده و در اختیار درخت‌های بادام قرار می‌گیرد. در باغ‌های بادام به شکل پله‌ای روش آبیاری قطره‌ای نیز کاربرد دارد.

آبیاری زیر سطحی

یکی از جدیدترین روش‌های کاهش تبخیر در باغ بادام، آبیاری زیر سطحی است. با این روش آبیاری می‌توان به جلوگیری از رشد علف‌های هرز و مهم‌تر از آن پیشگیری از شیوع بیماری‌های طوقه کمک نمود.

پیاده‌سازی این روش در مناطقی که از کم‌آبی رنج می‌برند و میزان بارندگی کم و تابستان‌ها بسیار گرم است، کاربرد زیادی داشته و از هدررفت آب جلوگیری می‌کند.

آبیاری قطره‌ای درخت بادام

آبیاری قطره‌ای به روشی گفته می‌شود که آب در مقادیر کم، حدود ۱ تا ۱۰ لیتر در ساعت، به‌آرامی نزدیک درختان ریخته می‌شود. در این روش ممکن است آب از بالا یا مستقیماً با استفاده از قطره‌چکان‌های سطحی در سطح خاک ریخته شود یا اینکه با استفاده از روش قطره‌ای زیر سطحی، در زیر سطح خاک وارد منطقه ریشه‌ها شود.

در روش آبیاری قطره‌ای باغ بادام، آب در یک سیستم لوله‌ای در باغ پخش می‌شود و با استفاده از یک دستگاه که خروجی یا قطره‌چکان نام دارد، آب در اختیار درختان قرار می‌گیرد. علت استفاده از قطره‌چکان‌ها، کاهش فشار آب است به همین خاطر روش قطره‌ای از روش‌های آبیاری تحت‌فشار محسوب می‌شود. 

از مهم‌ترین مزایای روش آبیاری قطره‌ای درخت بادام می‌توان به کاهش مصرف آب، جلوگیری از شیوع بیماری‌های قارچی، کاهش مصرف کود، جلوگیری از رشد علف‌های هرز و استفاده از کودهایی همچون کود ده ایکس شوک برای بادام همزمان با آبیاری اشاره کرد.

آبیاری سطحی

در این روش شلنگ‌های آبیاری روی زمین باغ قرار دارد و باید نازل‌ها را در قسمت سایه‌انداز درختان بادام و به فاصله مناسبی از تنه درخت قرار داد.

این سیستم در مقایسه با سیستم آبیاری تحت فشار زیر سطحی، هزینه کمتری داشته و از مزایای آن می‌توان به صرفه‌جویی در مصرف آب، مدیریت صحیح آبیاری و همچنین امکان استفاده همزمان از سم‌ها و کودها مانند کود آمینو اسید برای بادام را در سیستم آبیاری اشاره کرد.

آبیاری بابلر درخت بادام

در این روش که نوعی آبیاری سطحی محسوب می‌شود، باید آب را از طریق لوله‌های پلی اتیلن به پای درختان بادام انتقال داد و از طریق یک فواره پلاستیکی که به آن بابلر گفته می‌شود آب به داخل کرت یا همان حوضچه منتقل می‌شود.

در این روش بهتر است که در زیر هر یک از درختان بادام، تشتکی به قطر یک متر و حداکثر به اندازه قطر تاج درخت بادام ایجاد کنید و داخل آن آبیاری را انجام دهید.

بهترین زمان آبیاری درخت بادام

دقت داشته باشید که در زمان گلدهی درختان بادام، شکوفه‌های این درخت به آب زیاد حساس هستند و ممکن است دچار ریزش شوند. در نتیجه از آبیاری به‌صورت غرقابی و با حجم زیاد جلوگیری نمایید، زیرا این عمل به‌جای تقویت شکوفه‌ها باعث ریزش آنها می‌شود.

توصیه می‌شود برای جلوگیری از کاهش عملکرد درختان در فصل بهار، از آبیاری درختان بادام در زمان گلدهی و بازه زمانی تورم جوانه‌ها تا ریزش گلبرگ‌ها خودداری نمایید و در زمان آبیاری درخت بادام در بهار دقت کافی را به خرج دهید.

میزان آبیاری درختان بادام

یک هکتار باغ بادام آبی در سال به ۶ الی 8 هزار متر مکعب آب نیاز دارد. اگر فرض کنیم در باغ بادام شما ۳۰۰ اصله درخت بادام در هر هکتار وجود داشته باشد، با در نظر گرفتن روان آب هر درخت سالانه به طور متوسط به حدود ۲۳ متر مکعب آب نیاز دارد.

بنابراین برای تولید هر کیلو مغز بادام حدود چهار و نیم متر مکعب آب نیاز است. اگر آبیاری قطره‌ای باشد می‌توان میزان مصرف آب در هکتار را به حداقل ۴۵۰۰ متر مکعب در سال رساند و در این صورت هر درخت بادام سالانه حدود ۱۵ متر مکعب آب نیاز دارد. در آبیاری‌های تحت فشار قطره‌ای در هر هکتار باغ بادام به 4 تا 6 هزار متر مکعب آب در سال نیاز است.

فواصل زمانی آبیاری درخت بادام چگونه است؟

دفعات آبیاری درخت بادام بسته به نوع زمین، رقم بادام، عمق ریشه در خاک و مقدار آب متفاوت است. زمانی که درخت بادام در دوران استراحت خود قرار دارد، مصرف آب توسط درخت به حداقل رسیده و زمانی که درخت در مرحله رشد کامل برگ‌ها و استقرار میوه روی درخت است، میزان نیاز درخت بادام به آب در بالاترین حد خود قرار دارد و به‌تدریج با نزدیک شدن به آخر فصل رشد این مقدار کاهش می‌یابد.

درخت بادام در مراحل مختلف چرخه زندگی خود یعنی از زمان کاشت تا برداشت به مقدار متفاوتی از آب نیاز دارد و باید آبیاری را به‌صورت دقیق انجام داد تا مانع پوسیدگی ریشه و خشک شدن آن و بروز بیماری‌هایی مثل پوسیدگی طوقه شد.

برای نهال درخت بادام تا دو سال اول رشد، دفعات آبیاری درخت بادام هفته‌ای یک مرتبه است. با رشد و توسعه درختان بادام، باید هر دو هفته یک بار عمل آبیاری را انجام داد.

 از بازه خرداد ماه تا مرداد ماه که فصل رشد درخت است، میزان آبیاری باید افزایش پیدا کند و با خنک شدن هوا به تدریج از حجم آبیاری کاسته می‌شود. آبیاری درخت بادام در فصل زمستان و فصل خواب باید به حداقل برسد. در اواخر پاییز و خزان درختان، می‌توانید باغ را آبیاری کنید.

آبیاری درخت بادام دیم

باغ دیم به باغی گفته می‌شود که با تکیه بر بارندگی‌ها و نزولات جوی احداث می‌شود؛ بنابراین باید از روش کشت درخت بادام به‌صورت دیم در مناطقی استفاده کنید که میزان بارش سالیانه در آنها بالا باشد و همچنین توزیع بارندگی وجود داشته باشد.

میانگین بارش سالانه این مناطق نباید کمتر از ۳۰۰ میلی‌لیتر باشد و رطوبت نسبی هوا نیز نباید در سطح پایینی قرار داشته باشد. با رعایت اصول زیر در احداث باغ بادام دیم می‌توانید از درختان در شرایط کاهش بارندگی و توزیع پراکنده باران محافظت کنید:

• در اطراف درختان، پشته‌هایی با خاک نفوذپذیر و ظرفیت نگهداری آب بالا ایجاد کنید تا از روان آب‌های حاصل از بارندگی بیشترین بهره‌وری را داشته باشید.
• جهت هدایت آب باران از نواحی بالا دست، مسیرهایی را ایجاد نمایید.
• جهت ذخیره آب و نزولات آسمانی، اقدام به احداث استخر ذخیره آب در باغ نمایید.
• از کودهای دامی پوسیده برای افزایش ظرفیت نگهداری و حاصلخیزی خاک، سبک کردن خاک‌های سنگین، بالا بردن خاصیت چسبندگی زمین‌های شنی و حفظ آب و مواد غذایی استفاده کنید.

سخن نهایی

مدیریت بهینه آبیاری در باغ بادام باعث صرفه‌جویی در مصرف آب، کاهش هدررفت کود و آب و از همه مهم‌تر افزایش بادام‌های تولیدی و کیفیت محصول نهایی می‌شود.

در این نوشته از آشا اگری به بررسی انواع روش‌های آبیاری درخت بادام از جمله آبیاری قطره‌ای درخت بادام پرداختیم و مزایا و معایب هر یک را بیان کردیم. همچنین در خصوص زمان آبیاری درخت بادام و دفعات آبیاری نکاتی را بیان کردیم.

مطالب مرتبط

سؤال متداول