معرفی انواع بذر برنج و بهترین بذر برنج با تناژ بالا

برنج گل سرسبد سفره خانوار ایرانی است. انواع بذر برنج طعم، بافت و خواص منحصربه‌فرد خود را دارند و دستورالعمل پخت هر یک و شرایط کشت آن نیز ممکن است متفاوت باشد.

همه ساله کشاورزان بخشی از برنج را به‌صورت شلتوک انبار می‌کنند و سال آینده از آن به‌عنوان بذر استفاده می‌کنند. برای برداشت محصولی باکیفیت باید بهترین بذر برنج با تناژ بالا را انتخاب نمود.

در این مقاله از آشا اگری قصد داریم در خصوص انواع بذر برنج ایرانی و خارجی و انتخاب بهترین بذر برنج با تناژ بالا نکات ارزشمندی را ذکر کنیم. با ما همراه باشید.

معرفی انواع بذر برنج در جهان

انواع مختلفی از بذر گیاه برنج در سرتاسر دنیا وجود دارد که ممکن است به‌صورت تراریخته یا از پیوند چندین بذر برنج به وجود آمده باشند.

غالب به 2000 نوع برنج در سرتاسر جهان کشت می‌شود که هر کدام بسته به شرایط آب‌وهوایی، خاک و شیوه کوددهی برنج عطر و طعم و خواص متفاوتی دارند.

اما چیزی که بین تمام آنها مشترک است رعایت اصول کشت بذر و استفاده از بهترین کود برای افزایش تناز برنج است. در ادامه به بررسی انواع بذرهای برنج مطرح در جهان می‌پردازیم:

1. برنج آربوریو

با کاشت بذر برنج آربوریو، می‌توان برنج‌هایی پهن‌تر با اندازه متوسط برداشت کرد. مشخصه اصلی این نوع بذر برنج، وجود یک نقطه سفید رنگ در مرکز دانه است. آربوریو نام منطقه‌ای در ایتالیا است که این نوع بذر برنج در آن رشد می‌کند.

آربوریو یکی از انواع بذر برنج است که به دلیل نشاسته زیاد، هنگام پخت بافتی چسبناک و خامه‌ای دارد. برای پخت ریزوتو، پودینگ برنج و سوپ می‌توان از این نوع بذر برنج استفاده نمود.

2. برنج باسماتی

با کشت بذر برنج باسماتی، دانه‌هایی تولید می‌شوند که هنگام پخت بسیار قدر می‌کشند و بافتی خشک و جدا از هم دارند. استفاده از این نوع برنج برای پخت غذاهای هندی و آسیایی مثل پلو زعفرانی، پیلاف و دال هندی بسیار رایج است.

3. برنج سیاه

بذر برنج سیاه یکی از انواع بذرهای برنج است که بیشتر در چین کشت می‌شود و رنگ خود را از آنتوسیانین‌ها می‌گیرد. برنج سیاه طعمی آجیلی دارد و برای پخت غذاهایی مثل پودینگ برنج، سوپ و سالاد برنج استفاده می‌شود. طول این نوع بذر برنج متفاوت بوده و در اندازه‌های دانه بلند، متوسط یا کوتاه کشت می‌شود.

4. برنج بومبا

این نوع بذر برنج، برنجی دانه کوتاه و مرواریدی است که در منطقه والنسیا اسپانیا کشت می‌شود و برای تهیه پائلا، غذاهای مدیترانه‌ای و ریزوتو استفاده می‌شود. طعم این نوع بذر برنج ملایم بوده و برای پخت با آب بیشتری نسبت به سایر انواع برنج نیاز دارد.

5. برنج قهوه‌ای

بذر برنج قهوه‌ای یکی از انواع بذر برنج است که لایه‌های سبوس و شلتوک آن دست نخورده باقی مانده و نسبت به برنج سفید، بافت سفت‌تر و عطر و طعم بهتری دارد.

این نوع بذر برنج سرشار از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است و طعمی ملایم و آجیلی دارد. طول بذر برنج قهوه‌ای بلند بوده و می‌توان برای تهیه هر غذایی که با برنج سفید آماده می‌شود به‌عنوان جایگزین استفاده شود.

6. برنج جازمین یا یاسمین

برنج یاسمین یکی از معروف‌ترین انواع بذر برنج است که در تایلند کشت می‌شود و بذری دانه بلند محسوب می‌شود. این نوع برنج بافتی مرطوب و نرم دارد و برای پخت انواع غذاهای تایلندی و آسیایی مثل کاری از آن استفاده می‌شود. طعم این نوع بذر برنج آجیلی، معطر و عطری شبیه به بوی گل دارد.

7. برنج سفید دانه بلند

بذر برنج سفید دانه بلند یکی از بهترین بذرهای برنج است که در پخت غذاهای آمریکایی، آسیایی و مکزیکی استفاده می‌شود و در مقایسه با بذر برنج قهوه‌ای، طعمی ملایم و بافتی سبک‌تر و نرم‌تر هنگام پخت دارد.

همچنین زمان بسیار کمتری برای پخت برنج سفید نسبت به برنج قهوه‌ای صرف می‌شود، اما ارزش غذایی پایین‌تری دارد. برای پخت استافینگ، کاسرول و پلو برنج از این نوع برنج استفاده می‌شود.

8. برنج sticky یا چسبناک

بذر برنج چسبناک یکی دیگر از انواع بذر برنج قابل‌کشت در جنوب شرق و شرق آسیا مثل ژاپن و کره است که به آن برنج شیرین نیز گفته می‌شود.

دانه‌های حاصل از این نوع بذر برنج، دانه‌های بلند و سفید است که آمیلوز کمتری در مقایسه با دیگر انواع بذر برنج داشته و در نتیجه هنگام پخت، بافتی چسبنده پیدا می‌کند. برای پخت پیراشکی، دسر و توپ برنجی از این نوع برنج استفاده می‌کنند.

بنابراین برای برداشت محصول با کیفیت بالا ابتدا لازم است بهترین رقم برنج برای کشت را انتخاب کنید و سپس با استفاده از قویترین کود مایع برای برنج تناژ و سود خود را تا چند برابر افزایش دهید.

انواع بذر برنج ایرانی

برنج ایرانی یکی از خوش‌طعم‌ترین و خوش‌پخت‌ترین محصولات زراعی است که از هزاران سال قبل در ایران کشت می‌شود. بذر برنج ایرانی باید برای کشت در شرایط استاندارد و به دور از هرگونه رطوبت و نور شدید نگه‌داری شود.

در غیر این صورت دچار آفت‌زدگی و پوسیدگی شده و پوک و غیرقابل‌استفاده می‌شوند. انواع بذر برنج ایرانی در استان‌های گیلان، مازندران، گلستان و برخی از مناطق جنوبی مثل خوزستان و شیراز کشت می‌شود.

برای کاشت برنج در خوزستان و منطق جنوبی باید از بذر برنج خشکه کاری و بذر برنج دیم استفاده شود. از بهترین انواع بذر برنج در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

بذر برنج هاشمی

بذر برنج هاشمی اولین بار در سال 1364 توسط یوسف هاشمی شالی‌کار گیلانی کشف شد. این نوع بذر برنج ایرانی به دو نوع سرد و گم تقسیم‌بندی می‌شود که نوع بذر سرد، برنج‌هایی با ساقه نازک‌تر و نوع گرم ساقه‌های کلفت‌تری دارد.

طول دانه‌های حاصل از کاشت بذر برنج هاشمی، کشیده و قلمی و رنگ آن سفید مایل به کرمی است. دانه‌های حاصل از کشت این نوع بذر برنج ایرانی، بعد از پخت جدا می‌شوند و کیفیت و عطروطعم بسیار بالایی دارد.

بذر برنج هاشمی در شالیزارهای مازندران و خصوصاً شهر فریدون‌کنار کشت می‌شود و با استفاده از کودهای کامل و تقویتی مانند کود ده ایکس شوک برای برنج با حداکثر کیفیت برداشت شده و در بازار عرضه می‌شود. طول اولیه دانه برنج هاشمی 1.6 میلی‌متر و پس از پخت به 15 میلی‌متر می‌رسد.

بذر برنج طارم

بهترین بذر برنج ایرانی، بذر برنج طارم است که برای اولین بار در استان زنجان کشت شده است و امروزه بیش از 13 نوع مختلف برنج طارم در بازار وجود دارد. از انواع بذر برنج طارم می‌توان به طارم محلی، طارم بینام، طارم امیری و طارم دیلمانی اشاره کرد.

بیشترین میزان کشت برنج در ایران به این نوع بذر برنج ایرانی اختصاص دارد و حدود 70 درصد از برنج‌های برداشت‌شده در ایران، برنج طارم هستند.

تفاوت نام بذر برنج طارم در واقع به نحوه کشت آن‌ها مربوط می‌شود و انواع بذر برنج ایرانی طارم، از لحاظ طعم و عطر و رنگ تفاوت‌های چندانی ندارند.

بذر برنج طارم محلی

یکی از اعلاترین و بهترین بذر برنج ایرانی، بذر برنج طارم محلی است که رنگی کرمی داشته و هنگام پخت بسیار قد می‌کشد. بذر برنج طارم محلی درشت بوده و عطری متوسط دارد. در حال حاضر بذرهای این نوع برنج را در استان گیلان و مازندران کشت می‌کنند.

بذر برنج طارم بینام

بذر برنج طارم بینام یا بذر برنج امراللهی که به نام برنج بهنام یا املاهی نیز معروف است از بذرهای برنج اصلاح‌شده محسوب می‌شود که با ایجاد تغییرات ژنتیکی و تلاش پژوهشگران حاصل شده و مقاومت بالاتری دارد. دانه‌های این نوع برنج سفید و گرد است و زودتر از برنج طارم محلی به بار می‌نشیند.

بذر برنج صدری

بذر برنج صدری دومین بذر شناخته‌شده در شمال کشور است که بیشتر در گیلان کشت می‌شود و از برجسته‌ترین شاخص‌های آن می‌توان به دانه‌های قلمی و کشیده، عرض کم و جنس گچی آن اشاره کرد.

رنگ دانه‌های حاصل از کشت بذر برنج صدری، سفید مایل به کرمی بوده و در انواع مختلف برنج صدری هاشمی، صدری دم سیاه و علی کاظمی در بازار یافت می‌شود. میزان پروتئین موجود در بذر برنج صدری بالا بوده و طول دانه‌های خام 7 میلی‌متر است که پس از پخت تا 13 سانتی‌متر قد می‌کشد.

بذر برنج دم سیاه

بذر برنج دم سیاه یکی از انواع بذرهای برنج صدری است که بیشتر در گیلان، رشت، لاهیجان و آستانه اشرفیه کشت می‌شود. طول دانه‌های حاصل از کشت بذر برنج دم سیاه، 5.7 میلی‌متر و طول دانه‌های پخته آن 15 میلی‌متر است. علت نام‌گذاری بذر برنج دم سیاه، رنگ تیره ریشک یا شلتوک آن است. 

بذر برنج پرمحصول

بذر برنج پرمحصول از انواع بذر برنج در ایران است که با اصلاح‌های ژنتیکی و تغییر در بذر برنج حاصل می‌شوند. بذر برنج محصول، بهترین بذر برنج با تناژ بالا بوده و در مقایسه با دیگر برنج‌ها پربارتر است.

برنج پرمحصول کیفیت مناسبی از لحاظ ظاهری و قد دارد؛ اما عطر و بوی برنج‌های محلی را ندارد. از مهم‌ترین بذرهای برنج پرمحصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بذر برنج شیرودی

بذر برنج شیرودی از انواع بذر برنج ایرانی است که در مازندران کشت می‌شود و شباهت زیادی به برنج هاشمی دارد؛ اما عطر و طعم برنج هاشمی را ندارد. طرز پخت برنج شیرودی بسیار آسان بوده و در تالارها و رستوران‌ها از این نوع برنج استفاده زیادی می‌شود.

بذر برنج فجر

بذر برنج فجر در میان انواع بذر برنج در ایران جزء باکیفیت‌ترین بذرها بوده و قابلیت کشت در بیشتر شالیزارهای شمال ایران را دارد. با کاشت بذر برنج فجر، دانه‌هایی بلند به شکل خنجر مانند و سوزنی برداشت خواهید کرد که از عطر بسیار خوبی برخوردار است.

مقدار ری بالا، کیفیت پخت خوب، رنگ بلوری از مشخصه‌های اصلی برنج فجر است به همین دلیل در بیشتر رستوران‌ها و پخت غذای پرسنل اداری این برنج استفاده می‌شود.

بذر برنج ندا

بذر برنج ندا یکی از ارزان‌ترین بذرهای برنج بوده و به نام بذر برنج شمشیری نیز شناخته می‌شود. دانه‌های برنج ندا قلمی شکل است؛ اما در مقایسه با سایر برنج‌های ایرانی از عطر و طعم زیادی برخوردار نیست. این نوع بذر برنج بیشتر در استان مازندران کشت می‌شود.

بذر برنج گرده

بذر برنج گرده در لیست کوچک‌ترین بذرهای برنج ایرانی قرار می‌گیرد و از نظر ظاهری برنجی تمام دانه به شمار می‌رود. دانه‌های حاصل از کشت بذر برنج گرده، تو پر، گرد و کوتاه است و میزان ری بالایی ندارد.

بر خلاف اینکه برنج گرده پس از پخت قد زیادی نمی‌کشد؛ اما از عطر و طعم فوق‌العاده‌ای برخوردار است و بیشتر برای مصارف شخصی استفاده می‌شود. از بهترین و باکیفیت‌ترین بذر برنج ایرانی گرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بذر برنج عنبربو

بذر برنج عنبر بو در نواحی جنوبی و استان خوزستان کشت می‌شود. عنبر بو نوعی بذر برنج خشکه کاری است که باید مطابق با شیوه کشت برنج در خوزستان، کشت شود. برنج عنبربو طبعی گرم و دانه‌های ریزی دارد که میزان ری بالایی نداشته و به شکل دانه و نیم دانه در بازار موجود است.

بذر برنج چمپا

بذر برنج چمپا علاوه بر خوزستان در مناطق شمالی کشور نیست کشت می‌شود. بذرهای برنج چمپایی که در خوزستان کشت می‌شوند در نهایت محصولی باکیفیت‌تر و با عطر و طعم بهتری تولید می‌کنند. این نوع بذر برنج نیز طبعی گرم داشته و بعد از پخت خیلی قد نمی‌کشد.

بذر برنج کامفیزوری

بذر برنج کامفیزوری یکی از ارقام بومی استان فارس است که در منطقه کامفیروز کشت می‌شود و طول دانه خام آن 9.5 میلی‌متر است. عطر و طعم این نوع برنج که به برنج قصرالدشتی نیز معروف است متوسط بوده و عملکرد شلتوک آن پایین است.

بهترین روش تهیه بذر برنج مرغوب چیست؟

برای تهیه انواع بذر برنج باکیفیت چه ایرانی و چه خارجی در گام اول باید مزرعه‌ای سالم و عاری از هرگونه بیماری و آفت انتخاب کرد. برداشت دانه‌ها و خوشه‌های یکدست و سالم با وجود چنین مزرعه‌ای تضمینی است.

گام بعدی مربوط به خرمن‌کوبی خوشه‌های برنج است. این فرآیند باید با سرعتی آهسته و به‌دقت انجام شود تا هیچگونه آسیبی به خوشه‌ها و جنین دانه وارد نشود.

بذر برنج پس از این مرحله باید مطابق با استانداردهای لازم مثل رطوبت مناسب و دور از نور زیاد نگه‌داری شود. عملیات بذرگیری برنج باید هر دو سال یکبار تکرار شده و پیشنهاد می‌شود از یک نوع بذر برنج بیشتر از دو سال استفاده نکنید.

کلام پایانی

هنگام برداشت برنج، بخشی از برنج به‌صورت شلتوک به‌عنوان بذر برنج نگه‌داری می‌شود. برای کاشت برنجی باکیفیت و در تناژ بالا انتخاب بهترین بذر برنج و فراهم آوردن شرایط کاشت مناسب هر یک ضروری است.

بذرهای برنج از لحاظ اندازه، شکل، رنگ و طول با یکدیگر متفاوت‌اند. در این مقاله از آشا اگری به معرفی انواع بذر برنج در ایران و بذر برنج خارجی و ویژگی‌های هر یک پرداختیم.