بررسی مهم‌ترین آفات و بیماری‌های گوجه فرنگی+ روش درمان
سر فصل های این مقاله
گوجه فرنگی یکی از محصولات کشاورزی محبوب و پرکاربرد در سراسر جهان است که از نظر تغذیه‌ای ارزش بسیار بالایی دارد و در مزرعه و گلخانه کشت می‌شود. در سال‌های اخیر، تنوعی از آفات و بیماری‌های مختلف گوجه فرنگی کیفیت این محصول را تحت تاثیر قرار داده و کشاورزان را متحمل ضرر و زیان کرده است.
برای جلوگیری و کنترل آفات گوجه فرنگی و بیماری گوجه و همچنین جلوگیری از هدررفت سرمایه در این مقاله از آشا اگری قصد داریم به معرفی برخی از مهم‌ترین آفات و بیماری‌های گوجه فرنگی پرداخته و راه‌های مقابله با آن‌ها را بررسی کنیم.
مهم‌ترین آفات گوجه فرنگی چیست؟
آفت‌های مختلف گوجه فرنگی به اندام‌های مختلف این گیاه حمله کرده و گوجه‌کاران را متحمل خسارات زیادی می‌کند و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بنابراین توصیه می‌شود هنگام کاشت گوجه فرنگی برای شناسایی و مبارزه با آفات مهم تدابیری اندیشیده شود. به این منظور در ادامه با مهم‌ترین آفت‌های گوجه فرنگی و روش‌های مبارزه و پیشگیری از آن آشنا می‌شویم:
هلیوتیس یا کرم میوه (کرم غوزه پنبه)
حشره کرم میوه گوجه فرنگی در برگچه‌های انتهایی برگ‌های نزدیک به گل‌ها یا میوه‌های کوچک تخم گذاشته و لاروها از میوه‌های نارس تغذیه می‌کنند و میوه را سوراخ می‌کنند. در این محل فضولات باقیمانده لارو نیز دیده می‌شود و در نهایت میوه گوجه فرنگی قابل مصرف نیست. گوجه‌فرنگی‌های کرم زده زودتر از موعد قرمز شده و خسارت چین اول نیز بیشتر است.
- پیشگیری و کنترل
کاربرد حشره کش پس از نفوذ این آفت گوجه فرنگی به میوه چندان موثر نیست. بنابراین باید از روش‌های پایش برای لاروهای تازه یا تخم‌ها استفاده کرد. طبق مطالعات کمبود کلسیم در گوجه فرنگی رابطه مستقیمی با ابتلا به این آفت دارد بنابراین توصیه می‌شود که برای پیشگیری از آفت کرم میوه از کود کلسیم برای گوجه فرنگی استفاده کنید.
همچنین باید میوه‌های آلوده را جمع آوری کرده و اقدام به شخم عمیق و یخ آب زمستانه کنید. برای کنترل این آفت گوجه فرنگی می‌توان از روش‌های کنترل بیولوژیک مثل زنبورهای پارازیت براکون و پارازیت کننده تخم آفت استفاده کرد.
کرم برگخوار گوجه فرنگی (کارادرینا)
این آفت یکی از مهم‌ترین آفات گوجه فرنگی محسوب می‌شود و حدود ۵۰ عدد تخم را به صورت دسته جمعی در سطح زیر برگ‌های گوجه فرنگی می‌گذارد.
لاروها به صورت گروهی از سطح پشتی برگ‌های گوجه فرنگی شروع به تغذیه می‌کنند و با خروج از سطح بالایی برگ، به برگ گوجه فرنگی حالتی پنجره‌ای شکل می‌دهند و از تمام پهنک فقط رگ برگ‌ها باقی می‌مانند. در اغلب موارد از محل تغذیه آفت، میکروارگانیسم‌های ثانویه وارد میوه شده و باعث پوسیدگی گوجه فرنگی می‌شود.
- پیشگیری و کنترل
می‌توان از تله‌های نوری و نصب تله‌های فرمونی جنسی برای ردیابی و کاهش جمعیت کرم برگخوار گوجه فرنگی استفاده کرد. در مزارع آلوده نیز برای جلوگیری از بروز خسارات این آفت در سال‌های بعد، باید میوه‌های آلوده را جمع آوری کرد و با انجام شخم عمیق و یخ آب زمستانه شفیره‌ها را از بین برد.
برای کنترل این آفت گوجه فرنگی می‌توان از حشره کش استفاده کرد و در صورت بروز بیش از حد این آفت باید از روش‌های شیمیایی زمانی که تخم‌ها تفریخ شده و لاروها هنوز در مرحله سن یک باشند استفاده کرد.
پروانه مینوز گوجه فرنگی (بید یا توتا گوجه فرنگی)
پروانه مینوز برگ یکی از مهم‌ترین آفت‌های گوجه فرنگی محسوب می‌شود؛ به طوری که خسارت این آفت به محصول گوجه فرنگی ممکن است به ۸۰ تا ۱۰۰ درصد برسد.
این آفت در تمام مراحل رشد گوجه فرنگی به گیاه حمله می‌کند و در سطح برگ سوراخ‌های ریز و تونل مانند ایجاد می‌کند. متوقف شدن رشد، خشک شدن انتهای بوته، تغذیه لارو از گوشت میوه و کوتاه شدن بوته گوجه فرنگی از خسارات آفت پروانه مینوز گوجه فرنگی است.
- پیشگیری و کنترل
برای ردیابی این آفت می‌توان از تله‌های فرمونی جنسی دلتا و همچنین تله‌های حاوی آب و روغن استفاده کرد. توصیه می‌شود برای کاهش خسارت این آفت، علف‌های هرز را به خوبی کنترل کنید. استفاده از کارت‌های زرد چسبناک در گلخانه برای ردیابی و کنترل این حشره موثر است.
شخم عمیق و یخ آب زمستانه مزرعه نیز نقش مهمی در پیشگیری از ظهور این آفت گوجه فرنگی دارد. رهاسازی زنبور تریکوگراما و استفاده از سموم موثر نیز جهت کنترل بیولوژیک و شیمیایی این آفت گوجه توصیه می‌شود.
مگس سفید یا سفید بالک‌ها
این آفت گوجه فرنگی علاوه بر خسارت مستقیم محصول، ناقل بیماری پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی است. سفید بالک‌ها از شیره گیاهی گوجه فرنگی تغذیه می‌کنند و عسلک ترشح می‌کنند و در تمام سال در گلخانه فعالیت دارند.
محل تغذیه این آفت به صورت لکه‌های روشن روی سطح برگ‌های گوجه فرنگی در می‌آید. با تغذیه پوره‌های این آفت، بافت سفید داخل میوه گوجه فرنگی افزایش یافته و باعث ایجاد بخش‌های نارس در میوه می‌شود.
- پیشگیری و کنترل
با از بین بردن بقایای گیاهی و علف‌های هرز و همچنین شخم عمیق بعد از برداشت، به از بین بردن پناهگاه‌های این آفت کمک می‌کنید. استفاده از تله‌های زرد رنگ چسبناک در گلخانه‌ها و نصب تورهای مناسب در محل دریچه‌های تهویه هوا از راه‌های جلوگیری از این آفت است.
کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبور پارازیتوئید و محلول پاشی مواد شوینده صابونی و روغنی از روش‌های کنترل این آفت گوجه فرنگی محسوب می‌شود.
شته
شته‌ها از قدرت مکندگی بالایی برخوردارند که باعث تضعیف گوجه فرنگی و کاهش محصول می‌شود. شته‌ها باعث زرد شدن، ضعف و بد شکل شدن برگ‌های بوته گوجه فرنگی می‌شوند و با تولید عسلک، شرایط را برای ایجاد کپک دوده‌ای و جلب مورچه‌ها فراهم می‌کنند. شته ها ناقل برخی از بیماری‌هاي ویروسی نیز هستند.
- کنترل و پیشگیری
جهت پیشگیری از حمله شته‌ها باید علف‌های هرز را از بین برد و از کودهای ازته به شکل متعادلی استفاده کرد. همچنین توصیه می‌شود برای دور کردن شته‌ها از صفحات آلومینیومی که نور را منعکس می‌کنند، استفاده کنید.
در کشت‌های گلخانه‌ای نیز برای ردیابی این آفت از کارت‌های زرد رنگ چسبناک استفاده نمایید. ضدعفونی کردن بذرها در مرحله تولید نشا نیز از قرار گرفتن شته روی نشاها جلوگیری می‌کند. برای کنترل این آفت گوجه فرنگی استفاده از دشمنان طبیعی و صابون‌های حشره کش موثر است.
بررسی مهم‌ترین بیماری‌های گوجه فرنگی
از مهم‌ترین بیماری‌های قارچی گوجه فرنگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شانکر ساقه آلترناریایی
علائم این بیماری روی بخش‌های هوایی گوجه فرنگی از جمله برگ، دمبرگ، میوه و ساقه ظاهر می‌شود. روی ساقه زخم‌های قهوه‌ای تیره دیده می‌شود و زهرابه قارچ در انتهای رگ برگ‌ها باعث ظهور لکه‌های بافت مرده می‌شود.پ
در صورت رطوبت بالا، بارندگی زیاد و هرس غیر اصولی و زخم شدن بافت‌های گوجه فرنگی، این بیماری قارچی توسعه می‌یابد. این قارچ در داخل خاک و بقایای گیاهان آلوده قرار دارد و به وسیله باد منتقل می‌شود.
- پیشگیری و کنترل
برای پیشگیری از این بیماری گوجه، باید آبیاری بوته گوجه فرنگی اصولی باشد، بقایای گیاهی را از بین برد، تناوب زراعی را رعایت کرد و از ارقام مقاوم گوجه فرنگی استفاده کرد. کنترل این بیماری با قارچ کش‌ها کمی دشوار است ما می‌توان از قارچ کش کلروتالونیل قبل از ظهور علائم این بیماری استفاده کرد.
لکه موجی
علائم این بیماری قارچی، به صورت لکه‌های کوچک روی برگ‌های مسن ظاهر می‌شوند و به شکل نکروز نامنظم و پراکنده در رنگ قهوه‌ای خود را نشان می‌دهند.
با پیشرفت این بیماری علائم به شکل دایره‌ای متحدالمرکز روی برگ ظاهر می‌شوند و با زیاد شدن لکه‌ها، برگ‌های گوجه فرنگی خشک می‌شوند. خسارت اصلی این بیماری خود را به شکل لکه‌های درشت و سیاه رنگ در ناحیه اتصال میوه به دمگل نشان می‌دهد.
- پیشگیری و کنترل
جمع آوری و از بین بردن بوته‌های آلوده و علف‌های هرز، رعایت تناوب زراعی، ضدعفونی کردن بذورو استفاده از ارقام مقاوم از راه‌های پیشگیری از این بیماری قارچی به شمار می‌رود. برای کنترل این بیماری نیز باید از بهترین قارچ کش گوجه فرنگی استفاده کرد.
بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه فرنگی
این بیماری بیشتر در میوه، ساقه، برگ و ریشه گوجه فرنگی به وجود می‌آید و شدت آلودگی در میوه و ریشه بیشتر است. علائم این بیماری قارچی تا زمان رسیدن میوه آشکار نمی‌شود. ریشه‌های آلوده گوجه فرنگی دارای زخم‌های قهوه‌ای رنگ با لکه‌های سیاه هستند و علت نامگذاری این بیماری (خال سیاه) هستند. این بیماری باعث چوبی شدن ریشه می‌شود.
- پیشگیری و کنترل
برای کنترل این بیماری گوجه فرنگی باید علف‌های هرز و بقایای گیاهی آلوده را از بین برد و خاک را با قارچ کش‌های مناسب ضدعفونی کرد.
رعایت تناوب کشت و استفاده از گیاهان غیر میزبان نیز از روش‌های پیشگیری و کنترل این بیماری محسوب می‌شود. متخصصان کشاورزی توصیه می‌کنند میوه گوجه فرنگی را در حالت سبز سمپاشی کنید و این برنامه را تا مرحله رسیدن میوه ادامه دهید.
از دیگر بیماری‌های قارچی مهم گوجه فرنگی می‌توان به سفیدک داخلی، سفیدک پودری، لکه برگی خاکستری، کپک خاکستری، کپک برگی فولویایی، لکه برگی سپتوریایی، کپک سفید یا پوسیدگی ساقه اسکلروتینیایی، پوسیدگی طوقه فوزاریومی و پوسیدگی ریشه فیتوفترائی اشاره کرد.
معرفی بیماری‌های باکتریایی گوجه فرنگی
از مهم‌ترین بیماری‌های باکتریایی گوجه فرنگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
در اثر این بیماری برگ‌های مسن زرد و خمیده شده و یک طرف برگ‌ها پژمرده می‌شوند. از دیگر نشانه‌های این بیماری باکتریایی می‌توان به ایجاد رگه‌های روشن در اطراف رگ برگ اصلی اشاره کرد.
این رگه در قسمت‌هایی شکسته شده و به شکل شانکر یا زخم دیده می‌شود. مغز ساقه گیاه نیز زرد شده و به شکل آردی و توخالی در می‌آید. در قسمت برش ساقه‌های آلوده نیز تراوشات باکتریایی زرد رنگ دیده می‌شود. روی میوه گوجه فرنگی نیز آلودگی به صورت زخم‌های سفید کوچک است که به رنگ قهوه‌ای و سیاه درمی‌آید. این علائم بیشتر در گوجه‌های گلخانه‌ای بروز می‌کند.
- پیشگیری و کنترل
جهت پیشگیری از این بیماری باید از بذرها و نشاء‌های سالم استفاده کنید و ظروف و تجهیزات مربوطه را ضدعفونی کنید. جلوگیری از آسیب دیدن نشاء‌ها و به‌کارگیری تناوب با گیاهان غیرمیزبان باعث کاهش این بیماری باکتریایی می‌شود.
پژمردگی باکتریایی
عامل بیماری باکتری Ralstonia solanacearum است. ابتدا برگ‌های پایینی و سپس کل گوجه فرنگی پژمرده می‌شود و این پژمردگی باعث زرد شدن برگ‌ها نمی‌شود. اگر ساقه‌ها را به‌صورت عرضی برش دهید، ماده خاکستری لزجی از آن خارج می‌شود.
در صورت برش طولی ساقه نیز، شاهد تغییر رنگ آوندها از زرد به قهوه‌ای روشن خواهید بود. با پیشرفت بیماری، ساقه به‌صورت توخالی درمی‌آید. این بیماری در صورت زخم شدن گیاه در اثر عملیات کاشت و نشاء و تغذیه نماتدها به ریشه وارد شده و آن را آلوده می‌کند.
- پیشگیری و کنترل
توصیه می‌شود برای پیشگیری از این بیماری از نشاء‌های سالم استفاده کنید و علف‌های هرز و تناوب زراعی را رعایت نمایید.
معرفی بیماری‌های ویروسی گوجه فرنگی
از مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی گوجه فرنگی می‌توان به ویروس موزاییک گوجه فرنگی، ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی و ویروس پژمردگی لکه‌ای اشاره کرد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر یک مورد از این بیماری‌های گوجه فرنگی می‌پردازیم.
نماتد ریشه گرهی
عامل بیماری نماتد ریشه گرهی گونه‌های مختلف Meloidogyne spp است و از علائم آن می‌توان به توقف رشد بخش هوایی و پژمردگی گیاه اشاره کرد. زیر برگ‌های گوجه فرنگی نیز بنفش رنگ شده و روی ریشه‌های آلوده، نواحی متورمی دیده می‌شود که همان گره یا نماتد است.
- پیشگیری و کنترل
استفاده از نشاء‌های سالم، آیش زمین و شخم تابستانه، حذف بقایی گیاهی و ریشه‌های آلوده، آفتاب‌دهی خاک و افزایش مواد آلی خاک، استفاده از ارقام مقاوم و مبارزه شیمیایی از روش‌های کنترل و پیشگیری این بیماری است.
ویروس موزاییک گوجه فرنگی
از علائم آن می‌توان به ظهور لکه‌های سبز روشن و تیره روی برگ گوجه فرنگی اشاره کرد. علاوه بر این، رشد بوته‌های گوجه متوقف شده و کوتوله می‌شوند. علائم این بیماری بسته به نوع نژاد ویروس متفاوت است. گاهی اوقات علائم در میوه نیز خود را نشان می‌دهد که از رسیدگی غیریکنواخت تا قهوه‌ای شدن دیواره داخلی گوجه فرنگی متفاوت است.
- پیشگیری و کنترل
استفاده از ارقام مقاوم، بذر سالم، عدم کاشت گیاه در مزرعه آلوده، ضدعفونی کردن خاک گلدان‌ها و سینی‌های نشاء، و شستن مداوم دست کارگران از روش‌های کنترل این بیماری گوجه محسوب می‌شود.
بیماری‌های غیرعفونی گوجه فرنگی
از مهم‌ترین بیماری‌های غیرعفونی گوجه یا همان اختلالات فیزیولوژیکی و رشدی می‌توان به پوسیدگی انتهایی میوه گوجه فرنگی، صورت گربه‌ای شدن میوه، پف کردن میوه، زیپ دار شدن میوه، آفتاب سوختگی میوه، رسیدگی نامنظم میوه، ترک خوردگی میوه، شانه سبزی یا زردی میوه و پیچیدگی برگ اشاره کرد.
سخن نهایی
در این مقاله به معرفی و بررسی آفات و بیماری‌هایی که ممکن است گوجه فرنگی را تهدید کنند، پرداختیم. از آنجایی که این بیماری‌ها و آفات می‌توانند به شدت بر عملکرد و کیفیت محصول گوجه فرنگی تاثیر منفی داشته باشند، شناخت صحیح آن‌ها و اقدامات پیشگیری و مقابله، امری بسیار حیاتی برای کشاورزان و باغبانان است.
با اعمال روش‌های بهینه کشاورزی و استفاده از روش‌های پیشگیری و مقابله، می‌توان به کاهش خسارت‌های ناشی از آفات و بیماری‌ها در مزرعه گوجه فرنگی دست یافت و عملکرد محصول را به حداکثر رساند.
مطالب مرتبط
| شما عزیزان می‌توانید برای مبارزه با بیماری‌های قارچی از قارچ کش فسفیت پتاسیم استفاده کنید. برای مطالعه ویژگی‌های این محصول و قیمت آن وارد صفحه «خرید کود فسفیت پتاسیم شوک» شوید. هنچنین استفاده از کود گوگرد برای میارزه، پیشگیری و کنترل آفات بسیار موثر است. برای اطلاع از قیمت و نحوه مصرف آن وارد صفحه «خرید کود گوگرد مایع شوک» شوید. |
سوال متداول
چگونه می‌توان از آفات گوجه فرنگی جلوگیری کرد؟
با استفاده از روش‌های آبیاری منظم، کنترل بیولوژیک و شیمیایی، حذف بقایای آلوده، استفاده از ارقام مقاوم و رعایت تناوب کشت می‌توان آفات گوجه فرنگی را کنترل کرد.
چه بیماری‌هایی ممکن است گوجه فرنگی را تهدید کنند؟
بیماری‌هایی مانند پوسیدگی ریشه و طوقه، ویروس‌ها و قارچ‌های مختلف و بیماری‌های باکتریایی سلامت گوجه فرنگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
اصلی‌ترین آفات گوجه فرنگی چیست؟
کرم میوه، کرم طوقه‌بر، کرم برگخوار، مگس مینوز، مگس سفید، تریپس و شته و کنه مهم‌ترین آفت‌های گوجه فرنگی محسوب می‌شود.
شاید دوست داشته باشید
کود جلبک دریایی مایع شوک
کود ارگانیک/کود اصلاح کننده خاک/کود افزایش گلدهی/کود رنگ دهی میوه/کود ریشه زایی/کود ضد تنش و استرس/کود محرک رشد/کود مقاوم کننده به آفات و بیماری/کودهای درشتی میوه/همه محصولات
کود آهن مایع شوک
کود رنگ دهی میوه/کود گیاهان آپارتمانی/همه محصولات
کود ده ایکس مایع شوک
کود افزایش گلدهی/کود رنگ دهی میوه/کود ریشه زایی/کود شیمیایی/کود ضد تنش و استرس/کود گیاهان آپارتمانی/کود محرک رشد/کود مقاوم کننده به آفات و بیماری/کودهای درشتی میوه/همه محصولات
کود مخصوص زعفران مایع شوک
کود افزایش گلدهی/کود ریشه زایی/همه محصولات
هیچ نظری هنوز ارسال نشده است.