علت میوه ندادن درخت زیتون چیست؟

درخت زیتون یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین درختان میوه‌ است که در مناطقی با تابستان‌های گرم و خشک و آفتابی و زمستان‌های متعادل کشت می‌شود. باردهی مطلوب این درخت تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد.

متأسفانه گاهی به دلایل مختلفی ممکن است میوه‌دهی این درخت مختل شده و باغداران دچار ضرر و زیان شوند.  از نوع رقم و سن درخت گرفته تا شرایط محیطی و مدیریتی، هر یک به نحوی بر عملکرد درخت زیتون تأثیر می‌گذارد. در این مقاله از آشا اگری، علت میوه ندادن درخت زیتون را با جزئیات بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای بهبود باردهی این درخت پیشنهاد می‌کنیم.

چرا درخت زیتون به بار نمی‌نشیند؟

میوه ندادن درخت زیتون می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی چون سن درخت زیتون، کمبود نور، ریزش گل‌ها، هرس غیر اصولی یا پدیده تناوب باردهی باشد. در ادامه به بررسی هر یک از این علل و روش‌های کنترل آن پرداخته‌ایم:

نوع رقم و سن درخت

علت میوه ندادن درخت زیتون می‌تواند نوع رقم و سن درخت باشد. رقم‌های مختلف درخت زیتون ویژگی‌های خاص خود را دارند که بر باردهی آنها تأثیر می‌گذارد. برای مثال رقم‌های بذری یا دانه‌ای معمولاً دیرتر بار می‌دهند.

در برخی موارد، ممکن است این درختان حتی تا ۷ سالگی یا بیشتر میوه ندهند. از طرف دیگر، اگر درخت زیتون از نوع پیوندی باشد، معمولاً در سنین ۳ تا ۵ سالگی میوه می‌دهد.

گرده‌افشانی در درختان زيتون توسط باد انجام مي‌گيرد. تشكيل ميوه و رسیدن به عملكرد مناسب با استفاده از ارقام گرده دهنده بهبود مي‌یابد. برخی از ارقام زیتون برای باردهی بهتر به درختان مکمل نیاز دارند تا به‌عنوان گرده‌افشان عمل کنند. بدون این درختان، ممکن است حتی درختان سالم و جوان به خوبی بار ندهند.

کمبود نور آفتاب

زیتون درختی آفتاب دوست است و کمبود نور ممکن است علت میوه ندادن درخت زیتون باشد. درختان زیتون برای تلقیح و باروری به نور آفتاب زیاد و هوای بدون ابر یا کم ابر، نیاز دارند. به همین علت باید فاصله کاشت زیتون را رعایت کرد تا سایه‌اندازی درختان بر روی یکدیگر کاهش یابد. همچنین نباید درختان را مکان‌های کم نور کاشت.

ریزش گل قبل از تشکیل میوه

دیگر علت میوه ندادن درخت زیتون، ریزش گل‌ها قبل از تشکیل میوه است. در اثر تنش خشکی، کمبود عناصر غذایی به‌ویژه روی، بور و پتاسیم یا حمله آفت‌هایی مثل شپشک‌ها ممکن است گل‌های درخت زیتون پیش از موعد بریزند.

برای کنترل این عارضه باید قبل از فصل گلدهی اقدام به محلول‌پاشی درخت زیتون با کود فروت ست نمایید. این کود حاوی عناصر اصلی برای تلقیح و باروری شکوفه‌ها از جمله کلسیم، بور و روی هستند و به  بهبود جذب آب و مواد مغذی در درخت و همچنین افزایش مقاومت آن در برابر تنش‌ها و آفت‌ها کمک زیادی می‌کنند.

برای آگاهی از ترکیبات این کود و طریقه و مقدار مصرف آن می‌توانید مقاله «کود فروت ست چیست» را مطالعه کنید. همچنین اگر به مشاوره تخصصی نیاز دارید می‌توانید از طریق فرم زری درخواست مشاوره رایگان خود را ثبت کنید.

سرمازدگی شکوفه‌ها

شکوفه‌های درخت زیتون ممکن است در اثر سرمای دیررس بهاره آسیب ببینند، از بین بروند و در نتیجه میوه‌ای تشکیل نشود. در طول دوره رشد بهاره، درختان زیتون در برابر آسیب یخبندان بسیار حساس می‌شوند.

این حساسیت به‌ویژه در مناطقی که درخت زودتر وارد فاز گلدهی می‌شود؛ اما دمای هوا در شب‌ هنوز پایین است، دو چندان می‌شود. احتمال آسیب‌ دیدن شکوفه‌ها به‌ویژه مادگی آن‌ها و حتی کل گل آذین وجود دارد. دماهای پایین (زیر 10 درجه سانتی‌گراد) هنگام گلدهی باعث کاهش گرده‌افشانی می‌شوند.

برای محافظت از سرما روش‌هایی چون رنگ کردن و پوشاندن تنه درخت، استفاده از بخاری، استفاده از ارقام متحمل به سرما، مدیریت تغذیه گیاه و پوشاندن خاک با پلاستیک توصیه می‌شود. اگر می‌خواهید با سایر راهکارهای مقابله با سرمازدگی درختان میوه از جمله زیتون آشنا شوید، مقاله «جلوگیری از سرمازدگی درختان» را در مجله آشا اگری مطالعه کنید.

کمبود عناصر غذایی

یکی از عواملی که می‌تواند به طور مستقیم بر باردهی و کیفیت میوه‌های درخت زیتون تأثیر بگذارد، کمبود عناصر غذایی است. زیتون نسبت به کمبود برخی عناصر غذایی به‌ویژه پتاسیم، نیتروژن، روی و بور بسیار حساس است.

نیتروژن مستقیماً روی تشکیل و بقا میوه‌ها اثر می‌گذارد و میزان مصرف نیتروژن درخت هنگام تشکیل میوه، سخت شدن هسته‌ها و بزرگ شدن میوه‌ها بسیار زیاد است.

بور نیز با تأثیر روی گرده‌افشانی، افزایش طول عمر دانه‌های گرده و افزایش رشد لوله گرده و همچنین کاهش تعداد میوه‌های بدون هسته در تشکیل میوه مؤثر است. در اثر کمبود بور، درصد تشکیل میوه کم شده، شکل میوه غیرطبیعی و شکافدار شده و دچار ریزش می‌شود.

اگر دوست دارید بدانید عنصر بور چه تاثیرات دیگری روی میوه‌ها دارد می‌توانید مقاله «تاثیر بور بر رنگ‌گیری و طعم میوه» را بررسی کنید. روی نیز نقش مهمی در تشکیل جوانه‌های گل، افزایش تشکیل میوه و کاهش ریزش میوه دارد.

برای اطمینان از اینکه درخت زیتون به اندازه کافی با این عناصر تغذیه می‌شود، انجام آزمایش خاک یا تجزیه برگ به شدت توصیه می‌شود. این آزمایشات به باغداران کمک می‌کند تا کمبودهای موجود را شناسایی کرده و یک برنامه کوددهی مناسب با در نظر گرفتن «بهترین زمان کوددهی درخت زیتون» بر اساس مراحل رشد تدوین کنند.

هرس نادرست یا بیش از حد

هرس یکی از مهم‌ترین اقدامات برای تولید میوه است. درختان زیتون هرس سبک را به هرس شدید ترجیح می‌دهند. در اثر هرس شدید سالیانه شاخه‌های بارده، درختان زیتون وارد فاز رویشی شده، گل نمی‌دهند و در نتیجه درخت میوه نمی‌دهد.

یکی از اهداف هرس، کم کردن رشد رویشی و تقویت فاز زایشی است. هرس شدید در طول سال‌های اولیه روی رشد گیاه اثر بازدارنده دارد و شروع زمان باردهی را به تأخیر می‌اندازد و حجم محصول نیز کاهش می‌یابد، بنابراین باید هرس اولیه که به آن هرس دوره نونهالی نیز گفته می‌شود را در کمترین مقدار انجام داد تا درخت هر چه زودتر به بار بنشیند.

باردهی یک ساله (تناوب باردهی)

روش باردهی درخت زیتون به این صورت است که در بعضی مواقع در یک سال رشدی، میوه و محصول زیادی می‌دهد و در سال بعد مقدار میوه‌دهی بسیار کاهش یافته یا اصلاً بار نمی‌دهد. به این پدیده باردهی یک ساله یا تناوب باردهی می‌گویند. اگرچه تناوب باردهی یک پدیده طبیعی است، اما باغداران می‌توانند با تغذیه مناسب، آبیاری مدیریت‌شده و هرس اصولی شدت این پدیده را کاهش دهند.

نکته: پس از برداشت سنگین محصول در سال پربار، از انجام هرس خودداری کنید تا شاخه‌های باقی‌مانده بتوانند جوانه‌های گل کافی به وجود آورده و در سال بعد محصول مناسبی تولید کنند. برعکس بهتر است تنک کردن شاخه‌ها زمانی انجام شود که محصول آن سال کم بوده باشد، چرا که در این صورت، تعداد جوانه‌های گل در آن سال به مقدار زیادی تولید شده‌اند.

سخن پایانی

علت میوه ندادن درخت زیتون می‌تواند ناشی از چندین عامل از جمله نوع رقم و سن درخت، کمبود نور آفتاب، ریزش گل قبل از تشکیل میوه، سرمای دیررس، کمبود عناصر غذایی، هرس نادرست و پدیده تناوب باردهی باشد.

با توجه به این عوامل، باغداران می‌توانند با استفاده از راهکارهای مناسب از جمله آزمایش خاک، استفاده از کودهای مناسب، مدیریت آبیاری و هرس به موقع، کمبودها را جبران کرده و به بهبود عملکرد و باردهی درختان زیتون باغ خود کمک کنند.

مطالب مرتبط

سوال متداول