کامل‌ترین برنامه تغذیه گندم در روش دیم و آبی

کامل‌ترین برنامه تغذیه گندم در روش دیم و آبی

تاریخ انتشار:

18 مهر 1403

تاریخ بروزرسانی:

30 دی 1403

دسته بندی :

برنامه غذایی

نویسنده:

فرزانه خانی

نظرات:

(0)

سر فصل های این مقاله

تنظیم برنامه کودی جامع یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت و عملکرد تولید گندم در روش‌های کشت دیم و آبی است. گندم به‌عنوان یکی از محوری‌ترین محصولات زراعی، نه‌تنها به تأمین غذای مردم کمک می‌کند، بلکه نقش کلیدی در اقتصاد دارد.

با توجه به تنوع شرایط اقلیمی و خاکی در مناطق مختلف، نیاز به برنامه‌ریزی و تدوین برنامه کودی و تغذیه گندم برای تأمین عناصر غذایی ضروری، در هر دو روش کشت دیم و آبی احساس می‌شود. در این مقاله از آشا اگری به بررسی نیازهای کودی گندم در مراحل مختلف رشد، زمان‌بندی و نحوه استفاده از کودها می‌پردازیم تا گندم‌کاران محترم بتوانند با رعایت برنامه تغذیه گندم به بیشترین بازدهی از مزرعه خود برسند.

خلاصه
توجه به نیازهای خاص گندم در مراحل مختلف رشد از جمله خوشه دهی، ساقه دهی و پنجه زنی، انتخاب نوع و زمان‌بندی مصرف کودها، نقش کلیدی در افزایش عملکرد و کیفیت محصول دارد. همچنین، توجه به شرایط خاک و آب و هوایی منطقه و نوع کشت دیم یا آّبی از جمله عوامل مؤثر در تدوین برنامه‌ریزی کودی گندم است.

جدول کود دهی گندم آبی

ما برای راحتی شما عزیزان، کامل‌ترین جدول کود دهی گندم آبی را تهیه کرده‌ایم:

مرحله رشدنوع کودنحوه مصرف
قبل از کشتپودر فسفر – پودر اورهآبیاری
بذر مالکود آمینو اسید + کود هیومیک اسید + کود مولتی کمپلکس + کود رویمحلول پاشی
جوانه زنیکود هیومیک اسید + کود فسفر بالا 10-52-10آبیاری
پنجه زنیکود مخصوص گندم و جو شوک + کود ده ایکس شوک + کود فسفیت پتاسیمآبیاری، محلول پاشی
ساقه دهیکود 10 ایکس + کود سیلیکات پتاسیمآبیاری، محلول پاشی
خوشه دهیکود مخصوص گندم و جو + کود جلبک دریاییآبیاری
پر شدن دانهکود پتاس بالاآبیاری

برنامه کودی گندم آبی بر اساس مرحله رشد

برنامه کوددهی و تغذیه گندم آبی باید بر اساس مراحل رشد این گیاه طراحی شود تا کشاورز به حداکثر عملکرد و کیفیت محصول دست یابد. در ادامه به بررسی کامل برنامه کوددهی گندم آبی بر اساس هر یک از مراحل رشد و نحوه مصرف هر کود می‌پردازیم. این برنامه به بهینه‌سازی مصرف کود و افزایش بازده محصول گندم کمک می‌کند.

تغذیه گندم قبل از کشت

تغذیه گندم با ازت یا نیتروژن باعث رشد و نمو و شادابی گندم، افزایش محصول، بالا رفتن کیفیت و مرغوبیت دانه‌ها می‌شود. به دلیل پویایی کودهای ازته از جمله کود پودری اوره، مصرف آن قبل از کشت در آب آبیاری توصیه می‌شود.

کود اوره یکی از مهم‌ترین عناصر در کوددهی گندم است که باعث افزایش عملکرد و افزایش پروتئین گندم می‌شود. از علائم کمبود ازت در گندم می‌توان به ضعیف شدن گیاه،  زرد شدن برگ‌های اولیه و پنجه زنی ناقص اشاره کرد. کمبود ازت همچنین باعث کوچک شدن خوشه‌ها، چروکیده شدن دانه‌ها شده و در بعضی مواقع باعث خشک شدن گیاه نیز می‌شود.

تغذیه گندم آبی قبل از کشت

فسفر یکی از عناصر اصلی مورد نیاز در برنامه کوددهی گندم است که نقش عمده‌ای در تأمین انرژی و تقسیم سلولی دارد. جذب فسفر در مراحل اولیه رشد گندم باعث توسعه سیستم ریشه و ایجاد پنجه‌های قوی می‌شود.

کمبود این عنصر باعث افزایش حساسیت گندم به تنش خشکی شده و از علائم کمبود آن می‌توان به کاهش تعداد پنجه‌ها، کوتاه شدن پنجه‌ها، کاهش طول خوشه و کاهش تعداد دانه در خوشه اشاره کرد. تمامی کودهای فسفاته باید قبل و هنگام کاشت به صورت آبیاری مصرف شوند و به دلیل تثبیت فسفر در خاک و عدم تحرک آن از مصرف کود فسفات چند ماه قبل باید اجتناب کرد.

  • توصیه کودی: کود پودر فسفر و کود پودر اوره
  • نحوه مصرف: آبیاری

برنامه کودی گندم در مرحله بذر مال

در صورتی که به هر دلیلی مصرف خاکی و محلول پاشی عناصر غذایی کم مصرف مقدور نباشد، بذر مال روشی مقرون‌به‌صرفه و مناسب برای تأمین نیاز غذایی موردنیاز گندم برای جوانه زنی خواهد بود. از مزایای بذر مال کردن گندم می‌توان به افزایش غلظت عناصر غذایی در قسمت‌های خوراکی و دانه گیاه و ارتقای میزان عملکرد و تولید اشاره کرد که البته ما در مقاله «کود بذر مال گندم» به بررسی مزایا و نحوه بذر مال کردن گندم پرداخته‌ایم.

بذرمال کردن گندم با کودهای آمینو اسید باعث افزایش جوانه‌زنی، بهبود رشد اولیه و مقاومت به تنش‌ها از جمله سرمازدگی و تنش خشکی می‌شود. استفاده از کود هیومیک اسید در برنامه کودی گندم منجر به بهبود ساختار خاک، افزایش جذب عناصر غذایی و تحریک رشد ریشه‌ها می‌شود.

این امر همچنین می‌تواند به بهبود مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی و افزایش عملکرد نهایی کمک کند. نوع مایع اسید هیومیک را می‌توان به‌صورت بذر مال در زمان کشت گندم مصرف کرد. این عمل شرایط سبز شدن و جوانه زدن دانه گندم را نیز بهبود می‌بخشد.

برنامه کودی گندم در مرحله بذر مال

محلول پاشی سایر عناصر ریز مغذی مثل روی نیز به دلیل برطرف کردن سریع کمبود و کاهش سمیت ناشی از تجمع این عناصر در خاک، روش بسیار مناسبی می‌باشد. کمبود روی در گندم باعث تغییر رنگ برگ از سبز طبیعی و سالم به سبز برنزی کدر شده و در برگ لکه‌هایی به صورت سوختگی و علائم تنش خشکی ظاهر می‌شود.

می‌توانید از ترکیب کودهای آمینو اسید، هیومیک اسید و روی برای بذر مال گندم استفاده کنید و یا از کود مولتی کمپلکس کمک بگیرید. کود مولتی کمپلکس شوک حاوی ترکیبات مغذی فراوانی است که می‌تواند به تنهایی نیاز بذر را برای جوانه زنی فراهم کند.

  • توصیه کودی: کود آمینو اسید + کود هیومیک اسید + کود روی و یا کود مولتی کمپلکس
  • نحوه مصرف: محلول پاشی

کوددهی گندم در مرحله جوانه زنی

همانطور که گفتیم فسفر در خاک تحرک کمی داشته و بیشتر آن در مراحل اولیه رشد گندم از جمله جوانه زنی جذب می‌شود. به دلیل کم تحرکی فسفر در خاک استفاده از آن در نزدیکی محل ریشه گیاه از طریق آبیاری اهمیت ویژه‌ای دارد.

وجود فسفر در تغذیه گندم به‌عنوان یکی از عناصر غذایی اصلی برای رشد زایشی و نمو گندم ضرورت دارد و در به وجود آمدن گل و تبدیل آن به میوه نقش مهمی دارد و تأمین میزان متعادل این ماده برای تولید مناسب گندم ضروری است.

مشخص‌ترین نشانه کمبود فسفر در مراحل اولیه رشد رویشی گندم از جمله جوانه زنی، کاهش توانایی رشد و تعداد پنجه است. گیاهان مبتلا به کمبود فسفر به رنگ سبز تیره  درآمده و برگ‌های مسن در نوک و لبه‌ها به رنگ ارغوانی مایل به قرمز تغییر رنگ می‌یابند.

مصرف هیومیک اسید به صورت کود آبیاری در مرحله جوانه‌زنی گندم موجب بهبود قابلیت جذب ریشه‌ها و افزایش فعالیت میکروبی خاک می‌شود. این فرآیند سبب تقویت رشد اولیه گیاه و افزایش مقاومت به شرایط نامساعد محیطی نیز می‌شود. کاربرد اسید هیومیک کارایی استفاده از عناصر غذایی از جمله فسفر را افزایش می‌دهد.

  • توصیه کودی: کود هیومیک اسید + کود فسفر بالا 10-52-10
  • نحوه مصرف: آبیاری

برنامه تغذیه گندم در مرحله پنجه زنی 

مصرف کود فسفیت پتاسیم در مرحله پنجه‌زنی گندم، به تحریک توسعه ریشه‌ها و افزایش پنجه‌های جانبی کمک می‌کند. این کود به بهبود تأمین انرژی گیاه و افزایش مقاومت به بیماری‌ها و تنش‌های محیطی نیز منجر می‌شود. از سوی دیگر، فسفیت پتاسیم با تقویت متابولیسم گیاه، به بالاتر رفتن عملکرد نهایی گندم کمک می‌کند.

مصرف کود مخصوص گندم و جو شوک نیز باعث افزایش تناژ صد درصدی گندم می‌شود و مزایای دیگری چون قارچ کشی، افزایش جذب نیتروژن توسط گیاه، بهبود مقاومت گیاه در برابر عوامل محیطی و اصلاح بافت خاک را نیز در بر دارد. با توجه به ترکیبات این کود که شامل فسفیت، پتاسیم و هیومیک اسید می‌شود، گنجاندن آن در برنامه کوددهی گندم بسیار مفید است.

 کود ۱۰ ایکس شوک نیز با داشتن عناصر درشت مغذی فسفر پتاسیم و نیتروژن و عناصر ریز مغذی هیومیک اسید، آمینو اسید و عصاره جلبک دریایی، بهترین کود مایع برای تقویت گندم خصوصاً در مرحله جوانه زنی است.

  • توصیه کودی: کود مخصوص گندم و جو + کود ده ایکس + کود فسفیت پتاسیم
  • نحوه مصرف: آبیاری و محلول پاشی

برنامه کودی گندم زمان ساقه دهی

کود سیلیکات پتاسیم به تقویت ساقه‌های گندم کمک می‌کند و باعث افزایش استحکام آنها می‌شود که این امر مانع از خوابیدگی گندم(ورس) و آسیب گیاه در برابر باد و باران می‌شود. همچنین، این کود می‌تواند به بهبود جذب آب و مواد مغذی در گیاه کمک کند و در نتیجه رشد بهتر و بیشتری را فراهم آورد.

علاوه بر این، سیلیکات پتاسیم به افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و آفات کمک می‌کند و در زمان به ساقه رفتن گندم باعث افزایش سفتی و استحکام بافت‌های ساقه و افزایش استحکام دیواره سلولی می‌شود.

مصرف کود ده ایکس شوک برای گندم در زمان ساقه دهی باعث افزایش جذب مواد مغذی، تقویت خوشه گندم، بهبود مقاومت گندم در برابر شرایط نامساعد محیطی و افزایش استحکام ساقه می‌شود. گندم در زمان ساقه دهی مقدار قابل توجهی از پتاسیم نیاز دارد و کود ده ایکس شوک منبع بسیار خوبی از این عنصر درشت مغذی محسوب می‌شود.

  • توصیه کودی: کود ده ایکس شوک + کود سیلیکات پتاسیم شوک
  • نحوه مصرف: آبیاری و محلول پاشی

کوددهی و تغذیه گندم هنگام خوشه دهی

یکی از مراحل حساس تغذیه گندم، مرحله تشکیل خوشه و دانه‌بندی است. در این مرحله گندم به مجموعه‌ای از عناصر ماکرو و میکرو از جمله آهن، روی، منگنز و بور برای دانه‌بندی صحیح نیاز دارد. استفاده از کود مخصوص گندم و کود جلبک دریایی در زمان خوشه‌دهی گندم به چند دلیل حائز اهمیت است.

کود مخصوص گندم با تأمین مقادیر بهینه از عناصر غذایی ضروری مانند پتاسیم، به بهبود رشد خوشه‌ها و افزایش تعداد و وزن دانه‌ها کمک می‌کند. از سوی دیگر، کود جلبک دریایی با خاصیت‌های منحصربه‌فرد خود، به افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی و بیماری‌ها کمک می‌کند و همچنین با بهبود فعالیت میکروبی خاک، فرآیند جذب مواد مغذی را تسهیل می‌سازد. در مجموع، استفاده از این دو کود به صورت آبیاری در برنامه کودی گندم، به افزایش عملکرد و کیفیت محصولات گندم در مراحل حساس رشد کمک می‌کند.

  • توصیه کودی: کود مخصوص گندم و جو + کود جلبک دریایی
  • نحوه مصرف: آبیاری

برنامه کودی گندم زمان پر شدن دانه

پتاسیم بر خلاف ازت و فسفر نقش ساختمانی در گیاه ندارد؛ ولی حدود ۵۰ درصد آنزیم‌های گیاهی برای فعالیت بهتر به پتاسیم وابسته هستند. پتاسیم با تنظیم فشار اسمزی سلول‌های روزنه برگ، باعث افزایش مقاومت گندم در شرایط کم آبی و خشکی می‌شود و همچنین مصرف آن در زمان پر شدن دانه به صورت آبیاری باعث افزایش تولید نشاسته کربوهیدرات در دانه و پر شدن بیشتر دانه‌ها و افزایش کیفیت دانه گندم می‌شود.

  • توصیه کودی: کود پتاس بالا
  • نحوه مصرف: آبیاری

جدول کود دهی گندم دیم

در این بخش نیز به بررسی جدول کود دهی گندم دیم پرداخته‌ایم:

مرحله رشدتوصیه کودینحوه مصرف
قبل از کاشتپودر فسفر + پودر اورهمحلول پاشی
بذرمالکود آمینو اسید + کود هیومیک اسید + کود مولتی کمپلکس + کود رویمحلول پاشی
پنجه دهیکود مخصوص گندم و جو + کود جلبک دریایی + کود مولتی کمپلکسمحلول پاشی
ساقه تا خوشه دهیکود مخصوص گندم و جو + کود سیلیکات پتاسیممحلول پاشی

برنامه کوددهی و تغذیه گندم دیم با توجه به مرحله رشد

برنامه کوددهی گندم در کشت دیم به تفکیک مرحله رشد به شرح زیر است: 

تغذیه گندم قبل از کشت

استفاده از کود پودر فسفر و کود پودر اوره پیش از کاشت گندم دیم به دلیل تأثیر مثبت این عناصر بر رشد و توسعه گندم بسیار حائز اهمیت است. کود فسفر به بهبود ریشه‌زنی و رشد اولیه گیاه کمک کرده و باعث افزایش ذخایر انرژی در گیاه می‌شود که برای مراحل اولیه رشد ضروری است.

تغذیه گندم قبل از کشت

همچنین، فسفر نقش کلیدی در تشکیل میوه و دانه دارد و به بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند. از طرف دیگر، کود پودر اوره به عنوان یک منبع غنی نیتروژن، موجب تقویت رشد ساقه و افزایش تعداد پنجه‌ها می‌شود و به بهبود تولید و عملکرد کلی گیاه کمک می‌کند. با مصرف این دو کود به صورت محلول پاشی قبل از کاشت گندم، شرایط بهتری برای رشد و توسعه گندم دیم فراهم می‌شود و به این ترتیب، عملکرد بالاتری در زمان برداشت حاصل می‌گردد.

  • توصیه کودی: کود پودر فسفر + کود پودر اوره
  • نحوه مصرف: محلول پاشی

کوددهی گندم زمان بذرمال

آمینو اسیدها به عنوان سازنده‌های پروتئین، به تقویت سیستم ایمنی گندم و افزایش مقاومت آن در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کنند. کود هیومیک اسید نیز با بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و مواد مغذی، و تسهیل جذب عناصر غذایی، شرایط بهتری را برای ریشه‌زنی گندم دیم فراهم می‌کند. استفاده از این کودها در برنامه کودی گندم باعث می‌شود که بذرها بهتر و سریع‌تر جوانه بزنند و به رشد بهینه‌تری دست یابند.

علاوه بر این، کود مولتی کمپلکس که حاوی انواع مواد مغذی از جمله ویتامین‌ها و عناصر ریز مغذی مانند آهن و منگنز است، به بهبود فرآیندهای متابولیکی و افزایش فتوسنتز کمک می‌کند. عنصر روی نیز به عنوان یکی از ریزمغذی‌های ضروری، در فرایندهای حیاتی مانند تشکیل کلروفیل و رشد ریشه‌های گندم تأثیرگذار است. ترکیب این مواد مغذی و مصرف آن به صورت محلول پاشی باعث می‌شود که گندم دیم در مراحل اولیه رشد، تغذیه بهینه‌ای داشته باشد و به حداکثر عملکرد خود برسد.

  • توصیه کودی: آمینو اسید + هیومیک اسید + مولتی کمپلکس + روی
  • نحوه مصرف: محلول پاشی

برنامه کودی گندم در مرحله پنجه دهی

استفاده از کودهای مخصوص گندم و جو به همراه کود جلبک دریایی و کود مولتی کمپلکس در زمان پنجه‌دهی گندم دیم به صورت محلول‌پاشی، به طور چشمگیری عملکرد و کیفیت گندم را بهبود می‌بخشد. کودهای مخصوص گندم و جو حاوی درصد متعادلی از عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گندم هستند که به تقویت پنجه‌ها و افزایش تعداد آنها کمک می‌کند.

در این مرحله، نیاز گیاه به نیتروژن و سایر عناصر درشت مغذی و ریزمغذی بیشتر می‌شود و محلول‌پاشی این کودها تأثیر مثبتی بر رشد گیاه خواهد داشت. کود جلبک دریایی نیز منبعی ارگانیک و غنی از هورمون‌های گیاهی و مواد مغذی، به گندم دیم کمک می‌کند تا در برابر تنش‌های محیطی مقاوم شود.

همچنین، این کود باعث افزایش فعالیت میکروبی خاک و بهبود جذب عناصر غذایی می‌شود. علاوه بر این، کود مولتی کمپلکس که شامل انواع ویتامین‌ها و عناصر ریزمغذی است، به تقویت فرآیندهای متابولیکی و افزایش انرژی گیاه کمک می‌کند. در نتیجه، گنجاندن این کودها در برنامه تغذیه گندم در زمان پنجه‌دهی نه تنها به افزایش تعداد پنجه‌ها، بلکه به بهبود کلی عملکرد و کیفیت گندم دیم کمک می‌کند.

  • توصیه کودی: کود مخصوص گندم و جو + کود جلبک دریایی + کود مولتی کمپلکس
  • نحوه مصرف: محلول پاشی

کوددهی گندم از مرحله ساقه تا خوشه دهی

کوددهی با کود مخصوص گندم و جو باعث افزایش تناژ گندم شده و می‌توان با مصرف آن به صورت محلول پاشی، میزان برداشت تا گندم در هکتار را به 7 تا 8 تن گندم در هکتار افزایش داد. کود سیلیکات پتاسیم نیز باعث افزایش بازدهی و حجم محصول، بهبود کیفیت، بهبود جذب مواد مغذی و افزایش مقاومت گندم در برابر شرایط نامساعد محیطی می‌شود.

  • توصیه کودی: کود مخصوص گندم و جو + کود سیلیکات پتاسیم
  • نحوه مصرف: محلول پاشی

نکات مهم هنگام تغذیه گندم

هنگام کوددهی گندم رعایت برخی از نکات از جمله زمان مناسب کود دهی، کود مناسب بر اساس مرحله رشد گندم، میزان کوددهی و روش کوددهی می‌تواند به بهبود رشد توسعه و عملکرد بهتر گندم کمک کند. در ادامه برخی از مهم‌ترین مواردی که هنگام تغذیه گندم باید به آن توجه داشته باشد را بیان می‌کنیم:

  • توصیه می‌شود برای زمین‌هایی با خاک شور یا آب با EC بالا از کود گوگرد استفاده نمایید.
  • برای به حداکثر رساندن آبیاری مزارع گندم، باید از بهترین سیستم آبیاری با بالاترین عملکرد استفاده کنید. در این راستا مطالعه مقاله «بهترین روش آبیاری گندم» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
  • محلول پاشی را در زمانی انجام دهید که ۴۸ ساعت قبل و بعد از آن بارندگی وجود ندارد.
  • بهتر است محلول پاشی را در ساعات خنک روز انجام دهید.
  • محلول پاشی را به میزانی انجام دهید که تمامی برگ‌ها کاملاً خیس شود.

سخن پایانی

برنامه کودی مناسب برای کشت گندم در روش‌های دیم و آبی، می‌تواند تأثیر زیادی بر افزایش عملکرد و کیفیت محصول داشته باشد. با توجه به تنوع شرایط زراعی و نیازهای خاص هر منطقه، لازم است کشاورزان نیازهای کودی گیاه را شناسایی کرده و با استفاده از کودهای مناسب و زمان‌بندی صحیح، به تقویت خاک و محصول بپردازند. توجه به توصیه‌های فنی و به‌کارگیری نکات بیان‌شده در این مقاله می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در کشت گندم منتهی شود.

مطالب مرتبط

اولین قدم برای برداشت محصولاتی پربار، انتخاب بذر گندم مناسب با بیشترین بازدهی است. ما در مقاله «پربازده ترین بذر گندم» به بررسی انواع بذر گندم دیم و آبی برای مناطق مختلف پرداخته‌ایم که می‌توانید آن را مطالعه کنید.
کودهایی مانند اسید هومیک، جلبک دریایی، کود مرغی و… همگی در دسته کودهای اصلاح کننده قرار دارند. اگر قصد دارید لیست کاملی از این کودها در اختیارتان قرار بگیرد تا بتوانید قیمت، آنالیز و عملکرد هرکدام را با یکدیگر مقایسه کنید، به صفحه «کود نرم کننده خاک» مراجعه نمایید.
یکی از عوامل تاثیر گذار در بیشتر شدن میزان تناژ گندم، استفاده از کودهای مخصوص و کامل است. در همین راستا ما در مقاله «بهترین کود برای افزایش تناژ گندم» به بررسی بهترین کودهای تقویتی برای افزایش برداشت گندم پرداخته2ایم.
شاید دوست داشته باشید

نویسنده: فرزانه خانی

«نویسندگی برای من فقط چیدمان کلمات نیست؛ بلکه سفری است به عمق مفاهیم کشاورزی. هر مقاله‌ای که می‌نویسم، آرزو دارم بذر دانشی باشد که در دل مخاطبانم رشد کند و محصولی از امید و آگاهی به بار آورد.»

باتشکر از همراهی و نظردهی شما

بستن

این پست چقدر مفید بود؟ (امتیاز 5 از 1 رای)

مارا به همکاران و دوستان خود معرفی کنید.

هیچ نظری هنوز ارسال نشده است.

با افزودن دیدگاه خود ما را همراهی کرده و نظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *