زمان کاشت گندم دیم، عمق کاشت گندم دیم و…(راز کشاورزی موفق)

گندم یکی از پرسابقه‌ترین محصولات کشاورزی به شمار می‌رود که از دیرباز جهت تهیه مواد غذایی مورد استفاده بوده است. استفاده از این محصول در میان ایرانیان به دلیل علاقه به نان گندم بالاتر است. به همین دلیل در مقیاس بالایی کشت می‌گردد. یکی از روش‌های کشت گندم، کاشت گندم دیم است.

یکی از رایج‌ترین سوالات میان کشاورزان گندم، بهترین روش کاشت دیم گندم یا همان کاشت گندم خشک است. در این مقاله، قصد داریم در مورد روش‌ها و نکات مربوط به کاشت گندم دیم صحبت کنیم. اگر شما هم به دنبال افزایش برداشت خود در سال جاری هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

کاشت دیم گندم به چه معناست؟

کشت دیم گندم، نوعی کشت است که در آن آبیاری محصول به وسیله بارندگی طبیعی انجام شده و نیازی به آبیاری اضافه ندارد. همانطور که مشخص است این روش موجب صرفه‌جویی در آب و کاهش هزینه‌های کشاورزی شده و سود اقتصادی کشاورز را بالاتر می‌برد؛ اما تنها در مناطقی که بارندگی کافی و مناسب دارند قابل استفاده خواهد بود.

در برخی مناطق با وجود بارندگی بالا، این بارندگی در زمان و فواصل نامنظم و نامناسب اتفاق افتاده و نه تنها به سود محصول نیست، بلکه به آن آسیب می‌زند. در واقع میزان مصرف آب، در این روش حداقل مقدار ممکن است.

نحوه کشت گندم دیم

به طور کلی، کاشت گندم دیم پیچیده نیست و نیاز به آموزش خاصی ندارد اما برای استفاده درست و موثر از آن باید به شرایط منطقه و آب و هوا و خاک توجه داشته باشید. روش‌های متعددی برای کشت گندم وجود دارد که در مقاله «بهترین روش کشت گندم» پس از بررسی کامل انواع روش‌ها به این نتیجه رسیدیم که بهترین آنها، روش کشت خطی یا نواری است.

در کشت گندم دیم، استفاده درست از کودهای زیستی و توجه به وضعیت خاک و مدیریت آن می‌تواند به بهبود عملکرد شما در کاشت و داشت و برداشت محصول کمک نماید. کاشت گندم دیم دارای مراحلی است که در ادامه به آنها می‌پردازیم:

آماده سازی زمین

مشخصا پیش از هر اقدامی برای کشت گندم دیم، زمین باید مورد بررسی قرار بگیرد تا اولا تمیز، بدون علف هرز (که مواد غذایی موجود در خاک را مصرف کرده و مانع از رسیدن آن به گندم‌ها می‌شود) و دارای خاکی مناسب برای کشت گندم باشد.

بهترین خاک برای کاشت گندم دیم، خاک‌های لومی هستند. خاک‌های لومی ترکیبی متعادل از ماسه، سیلت و رس هستند و قابلیت بالایی در نگهداری آب در فواصل میان بارندگی و همچنین هوادهی بالا و تامین مواد مغذی مورد نیاز گندم دارند.

عمق کاشت گندم دیم

پس از بررسی خاک و آماده‌سازی زمین، نوبت به کاشت بذرها می‌رسد. عمق کاشت گندم دیم در خاک‌های سبک و مرطوب، بین 5 تا 10 سانتی‌متر است؛ زیرا این نوع خاک سریع‌تر رطوبت را از دست می‌دهد. بنابراین، کاشت در عمق بیشتر به بذر کمک می‌کند تا به رطوبت پایدار دسترسی داشته باشد.

و در خاک‌های سنگین‌تر یا خشک‌تر عمق کاشت گندم دیم بین 3 تا 5 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا خاک سنگین مانع رشد جوانه‌ها می‌شود و ممکن است باعث خفگی بذر شود.

بذرها را در این عمق در خاک بکارید و توجه داشته باشید که بر اساس میزان بارندگی و هوای منطقه و نوع بذری که انتخاب کرده‌اید، فاصله بین خطوط و ردیف‌ها را رعایت نمایید.

مراقبت‌های مورد نیاز گندم دیم

حالا که بذرها در خاک قرار گرفته و کشت انجام شده است، نوبت به انجام وظیفه شما در قالب یک کشاورز نمونه می‌رسد. باید مراقب بذرها باشید تا آنها بتوانند در شرایطی ایده‌آل شروع به جوانه زدن و رشد نمایند. منظور از مراقبت از بذرها، پایش و مراقبت از رطوبت آنهاست تا به وسیله تبخیر بیش از حد، گرفتار خشکی نشوند.

به این منظور می‌توان از روش‌های مختلفی مانند کشت دوم، استفاده از «بهترین کود برای گندم دیم»، کشت در قالب مدارهای کشاورزی و یا استفاده از تکنولوژی‌های کشاورزی مانند سامانه‌های هوشمند آبیاری گندم استفاده کرد (با وجود دیم بودن کشت، ممکن است گاهی نیاز به آبیاری وجود داشته باشد).

برداشت گندم دیم

معمولا و با توجه به زمان کشت، برداشت گندم دیم در فصل تابستان انجام می‌شود. برای برداشت گندم می‌توان از ابزارها و ماشین‌آلاتی مانند کمباین گندم استفاده نمود. پس از برداشت گندم، جهت ذخیره‌سازی باید رطوبت گندم را حذف کرده، آن را خشک نمایید و سپس ذخیره کنید. به این منظور نیز ابزارآلاتی مانند خشک‌کننده و ابزارهای ذخیره ساز گندم، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بهترین زمان کاشت گندم دیم

همانطور که گفته شد کاشت دیم گندم به معنی استفاده از پتانسیل بارندگی طبیعی در آبیاری گندم است. بنابراین زمان آغاز کشت به شدت مهم می‌باشد. بهترین زمان کاشت گندم دیم، با توجه شرایط آب و هوایی و خاک منطقه متفاوت است.

بهترین فصل کاشت گندم دیم در مناطق سردسیر

تاریخ مناسب کشت برای گندم در شرایط کشت دیم، طبق مقدار بارندگی بلند مدت مشخص می‌شود. معمولاً در شرایط مطلوب، گندم باید قبل از اولین بارندگی مؤثر در پاییز کشت شود. در مناطق سرد، اولین بارندگی مؤثر به احتمال ۷۰ درصد تا ۱۵ آبان ماه اتفاق می‌افتد، بنابراین در این مناطق بهترین زمان کشت گندم دیم از ۱۵ تا ۳۰ مهر ماه می‌باشد.

گندم‌هایی که از زمان مذکور دیرتر کشت می‌شوند، تعداد پنجه کمتری داشته و به دلیل عدم تشکیل طوقه، در برابر سرمازدگی حساس‌تر هستند و در مرحله پر شدن دانه در آخر فصل رشد نیز در برابر تنش خشکی و گرما مقاومت کمتری دارند.

بهترین فصل کشت گندم دیم در مناطق گرمسیر

بهترین تاریخ کشت گندم دیم در مناطق گرمسیر از ۲۵ آبان تا ۵ آذر ماه است. در مناطق سردسیر، کشاورزان معمولاً قبل از اولین بارندگی پاییزه اقدام به کاشت می‌کنند، زیرا سرمای زودهنگام و بارش برف می‌تواند به سرعت فرا برسد. اما در مناطق گرمسیر، کاشت قبل از بارش‌های پاییزه به دلیل نبود رطوبت کافی در خاک، توصیه نمی‌شود.

اما اگر گندم دیم قبل از بارش پاییزی کشت شود و اولین بارندگی مؤثر در اوایل آبان ماه باشد، در اواخر آذر ماه گندم در مرحله تشکیل گره اولیه قرار داشته که مرحله‌ای بسیار حساس است و سرما، باعث خسارت شدید و عقیم شدن سنبله‌های گندم می‌شود.

زمان کاشت گندم دیم باید به نحوی تنظیم گردد که گلدهی و گرده افشانی با گرم شدن هوا هم‌زمان نشود. تاریخ کاشت‌های دیر به همین دلیل عملکرد کمتری دارند. اگر قصد کاشت گندم در مناطق گرمسیری از جمله جنوب ایران را دارید توصیه می‌کنیم به مطالعه مقاله «کشت گندم در جنوب» بپردازید تا محصولی بهتر و باکیفیت‌تر مطابق با شرایط اقلیمی منطقه خود کشت کنید.

مزایای کاشت گندم به روش دیم

در این روش، استفاده از آب به حداقل رسیده و برای مناطق خشک و کم‌آب مناسب‌تر است. همچنین موجب کاهش هزینه‌های کشاورزی شده و در جهت افزایش سود نیز مناسب خواهد بود.

در روش دیم از کمترین میزان کود و سموم شیمیایی استفاده شده و در جهت کمک به سلامت خاک و محیط زیست نیز مناسب‌تر است و حتی موجب بهبود عملکرد خاک و افزایش تنوع زیستی می‌گردد. البته در این روش کشت گندم ممکن است مقاومت محصول در برابر گرما یا کمبود آب نیز افزایش یابد.

معایب و چالش‌های کشت گندم دیم

کشت دیم گندم ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد که نیاز به راه حل مناسب دارند.

• کمبود آب
  در هنگام کشت دیم در برخی مناطق ممکن است با کمبود آب مواجه شوید. جهت پیشگیری از بروز این مشکل می‌توان از نژادهای مقاوم به خشکی گندم یا کودهای زیستی، کشت به صورت مداری یا کشت دوم استفاده نمود. مدیریت آب در دسترس در فواصل میان آبیاری نیز می‌تواند به شما کمک نماید.
• کمبود مواد مغذی
  در برخی مناطق، خاک به مواد مغذی کافی جهت تامین نیازهای گندم دسترسی ندارد. در این مناطق استفاده از «جدول کود دهی گندم دیم» می‌تواند به شدت موثر باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم به مقاله لینک شده مراجعه کنید تا نیازهای غذایی گندم دیم را با کم‌ترین هزینه برطرف نمایید.
• آفات و بیماری‌های گیاهی
  کاشت گندم به روش دیم، حساسیت گندم در مواجهه با بیماری و آفات را افزایش می‌دهد. در جهت تقویت گندم می‌توان از کودهای مناسب استفاده نمود.
• تغییرات اقلیمی
  این تغییرات ممکن است باعث کاهش بارندگی و افزایش تعداد روزهای خشک، افزایش سطح دما و کاهش یا افزایش سطح آب‌های زیرزمینی گردد.

با توجه به این موارد، اگرچه کشت دیم هزینه‌های کمتری نسبت به کشت آبی دارد، اما به دلیل ریسک‌های بالا، کشاورزان باید مزایا و معایب آن را به‌خوبی بررسی کنند و روش‌های پایدار مانند کشاورزی حفاظتی را برای مدیریت زمین و کاهش ریسک‌ها در نظر بگیرند.

سخن آخر

کشت گندم به روش دیم موجب کاهش مصرف آب و مدیریت منابع آن و همچنین سلامت بالاتر محصولات و خاک به دلیل استفاده کمتر از کودها می‌شود. به همین دلیل، استفاده از این روش می‌تواند جهت مراقبت از محیط زیست در مناطق مناسب مورد استفاده قرار بگیرد. آگاهی از چالش‌ها، روش‌ها و زمان و نکات لازم در این روش کشت به بالا رفتن کارایی اقدامات شما می‌انجامد. چیزی که ما در این مقاله به دنبال آن بودیم.

مطالب مرتبط

سوالات متداول